Vervoer splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen: wet- en regelgeving

Internationaal vastgestelde technische eisen vervoer

Het Bvser zegt dat voor het vervoer van splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen de modale vervoersregelgeving geldt. In deze regelgeving staan de internationaal vastgestelde technische eisen aan het vervoer over de weg, over het spoor, over het binnenwater, over zee en door de lucht.

Ministeriële regelingen

Deze technische eisen zijn opgenomen in de volgende ministeriële regelingen:

• Vervoer over land van gevaarlijke stoffen (VLG)
• Vervoer over de spoorweg van gevaarlijke stoffen (VSG) en
• Vervoer over de binnenwateren van gevaarlijke stoffen' (VBG)

Zie het overzicht specifieke (technische) voorschriften per soort vervoer van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).

Door de lucht

Voor het vervoer van splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen door de lucht, gelden volgens het Bvser de technische eisen van het International Civil Aviation Organization (ICAO).

Over zee

Voor het vervoer van splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen over zee zijn de technische eisen uit de International Maritime Dangerous Goods (IMDG) Code van toepassing.

Uitzonderingen

Het Bvser en alle bovenstaande regelingen zijn niet van toepassing op:

• Splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen, die een integraal onderdeel vormen van het vervoermiddel.
• Splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen, die worden vervoerd binnen de terrein grens van een inrichting.
• Splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen  die in het menselijk lichaam of in levende dieren aanwezig zijn.
• Radioactieve stoffen, splijtstoffen of ertsen in vrijgestelde hoeveelheden.

Eisen aan het vervoer

Op grond van alle bovengenoemde regelingen moet het vervoer van splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen, aan verschillende eisen voldoen voor onder andere de verpakking, vervoersdocumentatie, vakbekwaamheid, etikettering en kenmerking.

Deze verplichtingen richten zich op alle partijen die bij het vervoer betrokken zijn. Bijvoorbeeld bedrijven die splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen vervoeren, laden of lossen, moeten beschikken over een veiligheidsadviseur.  

Het vervoer van splijtstoffen, ertsen en radioactieve stoffen moet zorgvuldig plaatsvinden.

Splijtstoffen categorie I, II en III- materiaal

Een bijzondere categorie splijtstoffen zijn categorie I, II en III- materiaal. Categorie I, II en III-materiaal zijn splijtstoffen die extra beveiligd moeten worden op grond van het Verdrag inzake fysieke beveiliging van kernmateriaal en kerninstallaties.

Daarom heeft de ANVS onder andere afspraken met het Verkeerscentrum Nederland (VCNL, onderdeel van Rijkswaterstaat) over het monitoren van bepaalde nucleaire transporten (zogenoemd categorie III-materiaal). Deze afspraken zijn vastgelegd in het convenant ANVS-VCNL. Vervoer van categorie I en II- materiaal wordt begeleid door politie.

Certificering en validatie van certificaten van vervoersverpakkingen

Het vervoeren van radioactieve stoffen, splijtstoffen en ertsen dient op grond van de modale vervoersregelgeving plaats te vinden in daarvoor geschikte transportverpakkingen.

Vrijgestelde verpakkingen, type A verpakkingen en type B verpakkingen worden het meest gebruikt. Het gebruiken van vrijgestelde verpakkingen betekent niet dat men is vrijgesteld van de eisen uit de modale vervoersregelgeving.

De modale vervoersregelgeving bepaalt welke transportverpakking geschikt is om het materiaal te vervoeren. Afhankelijk van het type verpakking is een goedkeuring van de transportverpakking door het bevoegde gezag in het land van oorsprong van de verpakking, vereist.

Dit bevoegde gezag geeft een goedkeuringscertificaat af. In sommige gevallen moet het certificaat van goedkeuring worden gevalideerd door de landen waardoor heen en waarnaar toe het vervoer plaatsvindt. In de modale vervoersregelgeving staan de voorwaarden opgenomen.

Bij het samenstellen van een veiligheidsdossier behorend bij een aanvraag tot certificeren van een transportverpakking adviseert de ANVS om gebruik te maken van de Package Design Safety Report Guide van de European Association of Competent Authorities.

Neem voor meer informatie over goedkeuringen en validaties per e-mail contact op met de ANVS via postbus.transportinfo@anvs.nl.

Euratom verklaring voor vervoer ingekapselde radioactieve bronnen

Voor het overbrengen van ingekapselde radioactieve bronnen tussen EU-lidstaten is de verordening 1493/93 van toepassing. Dit houdt in dat het vervoer vergezeld dient te gaan van een verklaring waarbij het bevoegd gezag van de ontvangende EU-lidstaat heeft ingestemd met de overbrenging. Zie verder 'kennisgeving van vervoer'.

Radioactieve afvalstoffen en bestraalde splijtstoffen

Het invoeren, uitvoeren en doorvoeren van radioactieve afvalstoffen en bestraalde splijtstoffen is geregeld in het Besluit in-, uit- en doorvoer van radioactieve afvalstoffen en bestraalde splijtstoffen. Ook de invoer, uitvoer en doorvoer van radioactieve afvalstoffen die natuurlijke bronnen (NORM) bevatten vallen onder dit besluit.

Voor het uitvoeren van radioactieve afvalstoffen en bestraalde splijtstoffen is er naast een vervoersvergunning of kennisgeving op grond van het Bvser ook een overbrengingsvergunning nodig. 

Exportcontrole strategische goederen

Soms kunnen splijtstoffen en radioactieve bronnen worden aangemerkt als ‘dual-use’ goederen. ‘Dual-use’ goederen kunnen zowel een civiele als een militaire toepassing krijgen. Bedrijven die ‘dual use’ goederen doorvoeren of exporteren, moeten voldoen aan strenge voorwaarden.

Meldplicht of vergunning aanvragen bij CDIU

Naast de vergunningplicht of kennisgevingsplicht op grond van het Bvser, hebben de bedrijven ook een meldplicht bij de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer (CDIU) van de Douane of moeten ze bij het CDIU een vergunning aanvragen.

Export

Voor de export van bepaalde goederen en voedsel naar landen buiten de EU, wordt door een aantal van deze landen een certificaat vereist, waarin wordt verklaard dat de goederen op radioactiviteit zijn gecontroleerd.

Het afgeven van dergelijke certificaten valt niet onder de verantwoordelijkheid van de ANVS. Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de Rijksdienst Ondernemend Nederland (RVO). Zie voor meer informatie over invoer en uitvoer regelen de website van RVO.

Transporten van en naar Rusland

Hoewel er oorlog in Oekraïne is, wordt er nucleair materiaal van en naar Rusland vervoerd. Bijvoorbeeld om brandstof te maken voor kerncentrales over de hele wereld. Zulk vervoer komt regelmatig door Nederland, omdat Nederland een belangrijk doorvoerland is. Bijvoorbeeld door de haven in Rotterdam.

Op dit moment gelden er geen (inter)nationale sancties op dit soort vervoer. Wel is er een verbod op vervoer dat door Russische wegvervoerders wordt uitgevoerd. Ook mogen schepen die varen onder de Russische vlag zonder ontheffing niet aanmeren in de havens van de Europese Unie (EU). Bovendien mogen vliegtuigen van Russische luchtvaartmaatschappijen niet landen op luchthavens van de EU.

De ANVS maakt deze regels niet; wij letten er alleen op dat vervoer van nucleair materiaal in Nederland veilig plaatsvindt en of een vervoerder zich houdt aan de internationale maatregelen.