PALLAS volgens initiatiefnemers dichtbij vergunningaanvraag medische isotopenreactor
De ANVS geeft in 2022 een kijkje achter de schermen bij nucleaire initiatieven die bij ons bekend zijn. Het gaat om initiatieven die toewerken naar een vergunning op basis van de Kernenergiewet. Dit keer vertelt Gert Jan Auwerda over het PALLAS-initiatief voor de productie van medische isotopen in Petten.
Wat opvalt? Het onderzoek aan de voorkant vraagt veel tijd van een initiatiefnemer. Elk detail, zoals de technische veiligheid, moet immers scherp in kaart worden gebracht. De ANVS geeft hierover een deskundig en onafhankelijk oordeel. Elke nucleaire installatie moet immers goed beschermd zijn en veilig werken. Gert Jan is vanuit de ANVS bij dit initiatief betrokken als vergunningverlener voor nucleaire installaties. En bekijkt in een team van specialisten of PALLAS bij de vergunningaanvraag voldoet aan alle Nederlandse wet- en regelgeving.
Gert Jan, wat houdt het initiatief PALLAS eigenlijk in?
“PALLAS wil een nieuwe onderzoeksreactor bouwen die volgens de plannen van de initiatiefnemers de oudere Hoge Flux Reactor (HFR) in Petten gaat vervangen. Deze wordt ingezet voor onderzoek en de productie van medische isotopen. Met de reactor wil PALLAS medische isotopen produceren voor medische doeleinden, zoals de diagnose en behandeling van hart- en vaatziekten en kanker. Dit gaat om isotopen zoals Molybdeen-99, Lutetium-177 en Jodium-131. Daarnaast zal de reactor gebruikt worden voor onderzoek en voor de productie van isotopen voor industriële toepassingen zoals Iridium-192, bijvoorbeeld voor onderhoudsinspecties van pijpleidingen."
Wat heb je hiervoor nodig?
“PALLAS heeft hiervoor een vergunning nodig van de ANVS. Deze vergunning zal zijn voor de oprichting van de nucleaire installatie. Bij de beoordeling van de vergunningaanvraag voor de oprichting zal de ANVS toetsen of het ontwerp van PALLAS in de praktijk veilig kan werken en aan alle wettelijke eisen voldoet. Er wordt gekeken naar zaken als: is het ontwerp technisch veilig en kan de installatie op die plek veilig functioneren? Ook wordt er gekeken naar de betekenis voor mens en milieu. Voordat de installatie echt in bedrijf gebracht mag worden zal PALLAS een tweede vergunning moeten aanvragen. Bij deze vergunning worden de tijdens de bouw ingevulde details getoetst. Ook komen er dan voorschriften vanuit de ANVS die borgen dat de reactor alleen opereert wanneer dit veilig is en blijft.”
Een onderzoeksreactor voor medische isotopen, hoe werkt dat eigenlijk?
“Het ontwerp van PALLAS is een zogeheten ‘pool-type’ reactor, waarbij de reactorkern in een waterbassin (een soort zwembad) van meer dan tien meter hoog staat. Het water in en rondom de kern is nodig om een kernreactie gecontroleerd en voldoende gekoeld in stand te houden. In de reactorkern wordt uranium gespleten, waarbij warmte vrijkomt en neutronen (kleine deeltjes). Deze neutronen zorgen op zichzelf weer voor nieuwe kernsplijtingen in de brandstof van de reactor waardoor de kern-(ketting)reactie in stand gehouden wordt. Bij de kern worden ook speciale plaatjes met uranium geplaatst. Dit worden targets genoemd. Een deel van de neutronen uit de reactorkern botsen in deze targets en splijten daarin het uranium. Hierbij ontstaat Molybdeen-99. Door het gebruik van targets met verschillend materiaal kunnen met behulp van de sterke straling aan neutronen uit de reactorkern veel verschillende isotopen geproduceerd worden.”
Is dit in Nederland het enige nieuwe initiatief op het gebied van medische isotopen?
“Nee, naast PALLAS wil het bedrijf SHINE ook een nucleaire installatie bouwen voor de productie van medische isotopen. Ze willen de medische isotopenfabriek in Veendam Groningen bouwen. Het gaat bij SHINE wel om een andere techniek. Met de technologie van SHINE kan een deel van deze medische isotopen worden geproduceerd door uraniumkernen te splijten met behulp van een deeltjesversneller. De ANVS gaat overigens niet over de wenselijkheid van dit soort initiatieven. De ANVS zal elke aanvraag behandelen en aan de wettelijke kaders toetsen om zeker te zijn dat deze veilig is.”
Hoe ver zijn de initiatiefnemers?
“We hebben van de PALLAS-initiatiefnemers begrepen dat ze uiterlijk in de eerste helft van 2022 de aanvraag voor de Kernenergiewetvergunning bij ons willen indienen. Dit gaat dan om de vergunningaanvraag voor de oprichting van hun onderzoeksreactor. Het voorwerk loopt al enige jaren. Er komt ook echt veel bij kijken. Zo moet PALLAS veel stukken bij zo’n vergunningaanvraag indienen waar eerst veel onderzoek voor nodig is. Ik noem bijvoorbeeld de veiligheidsanalyse en het milieueffectrapport (MER). Erg belangrijk om van te voren scherp te hebben wat de komst van de onderzoeksreactor betekent voor het milieu en omwonenden. Denk aan de gevolgen voor de lucht- en bodemkwaliteit. De ANVS heeft eerder geadviseerd op welke vragen PALLAS in het MER antwoord moet geven.”
Wat gebeurt er als de vergunningaanvraag er is?
“Als de vergunningaanvraag bij ons binnen is, hebben wij wettelijk gezien een half jaar om te beoordelen of PALLAS aan alle eisen voldoet om zo’n vergunning te krijgen. Waar nodig kunnen we onze beoordelingstijd eenmalig verlengen. Als verlenging niet nodig is, zou dit betekenen dat PALLAS uiterlijk eind 2022 een Kernenergiewetvergunning zou kunnen krijgen. Hier zit echter nog een heel proces aan vast. Zo kan iedereen reageren op de vergunning."
Wie kan er op de vergunning reageren?
“Bewoners en andere geïnteresseerden kunnen vragen, zorgen of opmerkingen ten aanzien van vergunning bij ons kwijt. Dit is een belangrijke stap, voordat een vergunning definitief wordt. We zullen dan ook zoveel mogelijk mensen hierop wijzen en hiervoor een bijeenkomst organiseren. We bestuderen vervolgens alle binnengekomen reacties en nemen deze mee in de afweging voor het afgeven van een vergunning. In Nederland is het zo geregeld dat belanghebbenden uiteindelijk ook nog naar de rechter kunnen als ze het niet met de vergunning eens zijn.”
Waar is de ANVS rondom PALLAS nu druk mee?
“We zijn de afgelopen tijd vooral druk bezig met de veiligheidseisen en -analyses. PALLAS moet in zijn aanvraag aantonen dat de reactor veilig in bedrijf kan worden genomen en aan de wettelijke eisen kan voldoen. Hiervoor moet PALLAS uitgebreide veiligheidsanalyses opstellen. Het is de taak van de ANVS om deze veiligheidsanalyses en daarmee de veiligheid van PALLAS te beoordelen. De afgelopen jaren heeft PALLAS deze analyses al aan de ANVS voorgelegd in wat wij het vooroverleg noemen. De ANVS bekijkt dan alvast de analyses. Waar nodigen stellen we vragen of maken we opmerkingen als informatie onvolledig of niet correct is. Het is aan PALLAS om eventuele onvolkomenheden aan te vullen of te corrigeren. Als extra controle op de veiligheidsanalyses van PALLAS laat de ANVS ook zelf veiligheidsanalyses uitvoeren door GRS (Gesellschaft für Anlagen- und Reaktorsicherheit ), een onafhankelijk Duits kennisinstituut dat overheden bijstaat bij hun regulerende taken in het nucleaire domein. Doel is dat wij bij de formele vergunningaanvraag alle juiste informatie hebben en goed kunnen beoordelen of PALLAS veilig kan functioneren en aan alle wettelijke eisen voldoet.”
Wat zijn de verwachtingen voor de komende jaren?
“De verwachting voor komend jaar is dus dat de PALLAS-initiatiefnemers de eerste helft van dit jaar een aanvraag indienen voor een oprichtingsvergunning. De ANVS zal deze aanvraag toetsen aan de wettelijke eisen. Mocht deze aanvraag voldoen, dan publiceren we de ontwerpvergunning en kan iedereen daar dus op reageren. Wanneer deze reacties geen aanleiding geven de vergunning te weigeren zou PALLAS op zijn vroegst in 2023 kunnen beginnen met de bouw van hun reactor. PALLAS verwacht circa vier a vijf jaar nodig te hebben voor de bouw. Vervolgens moet PALLAS bij de ANVS een vergunning aanvragen om te kunnen starten met de ingebruiknametesten en de daaropvolgende opstartfase. PALLAS verwacht uiterlijk 2030 deze opstartfase af te ronden en zijn volledige productiecapaciteit te kunnen benutten. Overigens, is nog niet zeker dat na het verlenen van onze vergunning ook daadwerkelijk wordt overgegaan op de bouw. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met de financiering en andere vergunningen die nodig zijn. PALLAS kan los daarvan echter wel al een oprichtingsvergunning aanvragen bij de ANVS.”
Kun je al iets zeggen over als PALLAS een vergunning krijgt hoe het toezicht er dan uitziet?
“Zodra we een vergunning hebben verleend, moet PALLAS zich houden aan de wettelijke eisen die gesteld worden. Dit gaat om wet- en regelgeving rondom nucleaire veiligheid en stralingsbescherming en het voldoen aan alle andere voorschriften in de vergunning. In de praktijk zullen er meerdere soorten toezichtacties plaatsvinden, zoals het beoordelen van plannen en andere documenten en het uitvoeren van inspecties ter plaatse. Dit toezicht heeft als doel om te controleren of wat er gebouwd wordt ook in lijn is met het ontwerp dat vergund is en of Pallas voldoet aan alle wettelijke eisen. We controleren ook of ze zelf goed sturen op de juiste uitwerking van het ontwerp en de bouw. Een vergunninghouder is namelijk zelf verantwoordelijk voor de nucleaire veiligheid van de kerninstallatie. De ANVS controleert of de vergunninghouder die verantwoordelijkheid goed invult. Uiteraard zal de ANVS ook na de bouw toezicht blijven houden door middel van inspecties.”
