Veiligheid kerncentrales Oekraïne en Rusland

Nieuwsupdates oorlog tussen Rusland en Oekraïne

Belangrijke gebeurtenissen sinds de inval van Rusland op 24 februari 2022

1. 2024

   1. 17 novemberRusland valt Oekraïense energie-infrastructuur aan

      In het weekend van 15 tot en met 17 november zijn door Rusland opnieuw verschillende aanvallen uitgevoerd op de energie-infrastructuur van Oekraïne. Geen van de 4 kerncentrales zijn hierbij direct geraakt. Wel zijn er verschillende schakelstations en hoogspanningverbindingen uitgevallen. Door deze verzwakking van het elektriciteitsnet hebben de 3 kerncentrales van Khmelnitsky, Rivne en Zuid-Oekraïne gedeeltelijk moeten afschakelen. Slechts 2 reactoren zijn nog volledig in bedrijf. De andere zijn uitgeschakeld of naar een laag vermogen teruggeschakeld.

      De kerncentrales hebben niet zonder stroomtoevoer gezeten, ook al vielen verschillende verbindingen met het hoogspanningsnet weg. Doordat de centrales allemaal meerdere hoofd- en noodstroomverbindingen hebben, bleef in alle 3 de gevallen stroomlevering vanuit het elektriciteitsnet bestaan. De koeling van de centrales bleef het dus ook doen. Ook bij de kerncentrale van Zaporizja hebben de aanvallen van dit weekend niet tot stroomuitval geleid.

      In IAEA-update 260 benoemt directeur-generaal Rafael Mariano Grossi dat het terugschakelen in vermogen van de reactoren een voorzorgsmaatregel was, volgend op de aanvallen op de infrastructuur. Hij benadrukt dat men nog bezig is de schade in kaart te brengen, maar dat wel duidelijk is dat de energie-infrastructuur van Oekraïne zeer kwetsbaar is. Dit vormt een directe bedreiging voor de nucleaire veiligheid.

   2. 3 oktoberReservestroomverbinding Zaporizja uitgevallen

      Kerncentrale Zaporizja heeft 1 reserveverbinding met het elektriciteitsnet. Deze verbinding is op dinsdagochtend 1 oktober opnieuw uitgevallen. De oorzaak hiervan was niet meteen duidelijk. Woensdagavond 2 oktober is de verbinding weer hersteld. Dit meldt het IAEA in IAEA-update 252 over de situatie in Oekraïne.

      Het incident had geen gevolgen voor de stroomvoorziening van de kerncentrale Zaporizja. Dat komt omdat de laatste intacte hoofdverbinding met het elektriciteitsnet nog wel werkte. Het IAEA waarschuwt voor de herhaaldelijke onderbreking van stroomverbindingen naar de kerncentrale en voor schade aan het elektriciteitsnet. Hierdoor bestaat steeds weer een risico dat de kerncentrale zonder elektriciteit komt te zitten en koelsystemen uitvallen.

      Bij de andere 3 Oekraïense kerncentrales zijn de nucleaire veiligheid en beveiliging volgens het IAEA op orde. Wel heeft de Oekraïense nucleaire autoriteit gemeld dat er eind september drones vlogen in de buurt van de kerncentrale van Mykolaiv. En dat er zelfs drones over deze centrale zijn gevlogen. Eerder waren op verschillende plaatsen in Oekraïne drone-aanvallen op schakelstations van het elektriciteitsnet. Dit gebeurde soms ook in de buurt van de kerncentrales.

   3. 5 septemberVerschillende gebeurtenissen bij kerncentrales van Zaporizja, Rivne en Zuid-Oekraïne

      IAEA-voorman Rafael Mariano Grossi is op bezoek geweest bij kerncentrale Zaporizja, meldt IAEA-update 248. Tijdens het bezoek is vastgesteld dat er een grote brand is geweest in de koeltoren. Hierdoor is aan de binnenkant schade ontstaan. Dat is nu niet meteen erg omdat de kerncentrale is afgeschakeld ('cold shutdown'). Maar er zijn dus nog altijd gevechten in het gebied.

      Het waterniveau in het koelmeer is het afgelopen jaar met 2 meter gedaald, zegt het IAEA. Dit koelmeer is een belangrijke voorraad van koelwater voor de centrale. De kerncentrale wordt nu van voldoende koelwater voorzien door 11 grondwaterpompen. Van 2 tot en met 5 september deed de laatste back-upstroomverbinding van Zaporizja het opnieuw niet. Hierdoor was de laatste 750 kV-hoofdverbinding de enige externe stroomvoorziening.

      Verder meldt het IAEA dat er op 26 augustus in heel Oekraïne elektrische schakelstations zijn aangevallen. Daardoor zijn bij de kerncentrales van Rivne en in Zuid-Oekraïne verschillende verbindingen met het elektriciteitsnet verbroken. Maar de kerncentrales hebben niet zonder stroom gezeten omdat niet alle verbindingen werden verbroken.

      Op 4 september verscheen er een IAEA-rapport over de situatie in Oekraïne. Hierin staat wat het IAEA de afgelopen 2 jaar heeft gedaan voor de nucleaire veiligheid in Oekraïne.

   4. 23 augustusReserveverbinding kerncentrale Zaporizja viel uit door storing

      Doordat de reservestroomverbinding uitviel, was de Zaporizja-kerncentrale afhankelijk van 1 elektriciteitsbron. Dat meldt het IAEA in IAEA-update 246. Inmiddels is de reserveverbinding weer hersteld. Deze storing volgt op berichten over militaire activiteit in de omgeving van de kerncentrale.

   5. 22 augustusRusland meldt drone-aanvallen bij kerncentrale Koersk

      Rusland meldt drone-aanvallen op de omgeving van de kerncentrale van Koersk. Het IAEA bevestigt deze meldingen in een persbericht. Voor zover bekend is er geen schade ontstaan aan de kerncentrale of de stroom- en watervoorziening. Daarmee is er op dit moment geen actuele dreiging op het gebied van nucleaire veiligheid of stralingsbescherming.

      Vanwege de drone-aanvallen vinden wel in de omgeving evacuaties plaats. IAEA-directeur-generaal Grossi gaat komende week op bezoek bij de kerncentrale om de situatie te beoordelen. Het IAEA zet zich tijdens de oorlog tussen Rusland en Oekraïne steeds in voor de nucleaire veiligheid. Dat richtte zich tot nu toe op de Oekraïense nucleaire installaties, vooral de kerncentrale van Zaporizja. Daarbij komt nu de aandacht voor deze Russische kerncentrale. Die is sinds de inval van Oekraïne in Rusland ook in oorlogsgebied terecht gekomen.

   6. 17 augustusDrone-aanval aan terreingrens van Zaporizja-kerncentrale

      Een drone-aanval heeft de weg geraakt die om de terreingrens van de Zaporizja-kerncentrale loopt. Dat meldt het IAEA in IAEA-update 245. De weg is beschadigd, maar er waren geen gewonden of andere gevolgen. De aanval vond plaats op 100 meter afstand van de Dniprovska-hoogspanningslijn. Deze 750 kilovolt-verbinding is de enige verbinding die de kerncentrale nog heeft met het stroomnet. De aanval was ook in de buurt van de koelwaterputten.

      Volgens het IAEA was de militaire activiteit in de omgeving van de Zaporizja-kerncentrale de afgelopen week "intens". Die activiteit lijkt ook nog niet af te nemen.

      De update meldt verder dat IAEA-directeur-generaal Rafael Mario Grossi gesprekken heeft over de ontwikkelingen in Rusland. Op 6 augustus is Oekraïne de regio Koersk binnengevallen, waar een actieve kerncentrale staat. Grossi geeft aan dat hij bereid is om de situatie te beoordelen. Bijvoorbeeld ook door de kerncentrale te bezoeken.

   7. 11 augustusOntploffingen en rook bij koeltoren van kerncentrale Zaporizja

      De experts van het IAEA hoorden ontploffingen en zagen rook bij de Zaporizja-kerncentrale. Het team kreeg de informatie dat er een drone-aanval zou zijn geweest op 1 van de 2 koeltorens. In IAEA-update 242 laat het IAEA weten dat dit geen directe invloed heeft op de nucleaire veiligheid. Medewerkers van de kerncentrale hebben doorgegeven dat er ook geen verhoogde radioactiviteit is gemeten. Het expertteam van het IAEA heeft dat bevestigd met een eigen meting.

      Het team van IAEA-experts wil toegang tot de kerncentrale. Ze willen zien hoeveel schade er is en onderzoek doen naar de oorzaak van de ontploffingen.

   8. 17 juliSituatie blijft stabiel maar kwetsbaar

      Er zijn regelmatig gevechten dicht bij de kerncentrale van Zaporizja. Die zorgen ook voor explosies in de buurt van de koelvoorzieningen. Drone-aanvallen in de omgeving hebben tot een bosbrand geleid bij het 750 kV-schakelstation. Dit schakelstation is belangrijk voor de stroomvoorziening aan de centrale. Deze bosbrand is geblust en er is geen stroomuitval geweest.

      In de buurt van Zaporizja hebben een bombardement en brand een stralingsmeetstation kapot gemaakt. Omdat er nog andere stations zijn die de straling meten, heeft dit geen grote invloed op de veiligheid.

      In de buurt van de 3 andere kerncentrales zijn ook gevechten en luchtaanvallen. Deze beïnvloeden de beveiliging en veiligheid van de centrales niet.

   9. 30 meiSituatie kerncentrale Zaporizja stabiel maar kwetsbaar

      De kerncentrale bij Zaporizja is sinds 8 weken volledig afgeschakeld met alle 6 kernreactoren in koud afgeschakelde toestand. In deze toestand verbruiken de reactoren het minste koelwater en zijn de mogelijke gevolgen van een ongeval zoveel mogelijk beperkt. Het IAEA schrijft in IAEA-update 230 dat alle betrokken partijen het belang onderschrijven om de kerncentrale in deze toestand te houden.

      IAEA-experts zijn permanent aanwezig in de kerncentrale. Zij hebben de afgelopen weken verschillende inspecties en controles uitgevoerd. Hieruit blijkt dat het onderhoud in de kerncentrale over het algemeen op orde is. Ook is het personeel in staat om de voor de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming benodigde werkzaamheden uit te voeren. Toch benadrukt IAEA-directeur-generaal Grossi de kwetsbaarheid van de kerncentrale in oorlogsgebied: “We kunnen geen minuut onze waakzaamheid laten verslappen.”

      Op 23 mei is de hoofdverbinding van de kerncentrale met het stroomnet opnieuw enkele uren uitgevallen vanwege een kortsluiting. De oorzaak van de kortsluiting is niet bekend. Tijdens deze uitval kreeg de kerncentrale stroom via de enige nog in werking zijnde reserveverbinding. In de omgeving van de kerncentrale zijn nog regelmatig militaire activiteiten en worden geregeld explosies gehoord. Dat is niet meer het geval op of rond het terrein van de kerncentrale zelf.

      Oekraïne heeft nog 3 andere kerncentrales: in Khelmnytskyy, Rivne en Zuid-Oekraïne. Deze 3 centrales zijn wel in bedrijf en leveren stroom. De effecten van de oorlog zijn ook merkbaar in die regio’s. Toch bevestigdt het IAEA dat de nucleaire veiligheid en beveiliging bij deze kerncentrales blijven functioneren.

   10. 13 aprilAlle 6 reactoren kerncentrale Zaporizja volledig koud afgeschakeld

       Alle 6 reactoren van de kerncentrale in Zaporizja zijn per 13 april volledig koud afgeschakeld. Dit meldt het IAEA in IAEA-update 223. Een volledig koude afschakeling is de veiligste afgeschakelde toestand van een kernreactor, waarbij minder koelwater wordt verbruikt. Ook duurt het bij een mogelijk ongeval langer voordat een reactor oververhit raakt.

       Tot nu toe was steeds nog 1 van de reactoren in warm afgeschakelde toestand. Dit was nodig om warmte en stoom te leveren voor processen in de kerncentrale en verwarming van de nabijgelegen stad Enerhodar. Volledig afschakelen was nu mogelijk doordat de koude winterperiode voorbij is en er nieuwe diesel aangedreven stoomgeneratoren zijn geplaatst. Deze volledige afschakeling was al lange tijd een wens van de Oekraïense nucleaire toezichthouder en het IAEA.

       De situatie rond de kerncentrale Zaporizja is volgens het IAEA nog steeds zeer zorgelijk. Vorige week is het terrein van de centrale 3 keer door drones beschoten. Ook is er regelmatig artillerievuur hoorbaar in de buurt van de centrale. 

       Bij de andere 3 kerncentrales in Oekraïne zijn ook permanent experts van het IAEA aanwezig. Daar is volgens het IAEA de nucleaire veiligheid en beveiliging in orde, ook al ging het luchtalarm de afgelopen week regelmatig af.

   11. 8 aprilDrone-aanvallen op Zaporizja

       Drone-aanvallen hebben het afgelopen weekeinde de Zaporizja kerncentrale in Oekraïne getroffen. Op dit moment zijn er geen aanwijzingen voor schade aan kritieke nucleaire veiligheids- of beveiligingssystemen op de locatie.  Maar dit incident heeft wel de nucleaire veiligheid en beveiliging in gevaar gebracht. Dit meldt directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA).

       Voor het eerst sinds november 2022 werd Europa's grootste kerncentrale rechtstreeks doelwit van militaire actie. Volgens Mario Grossi is dit “een duidelijke schending van de 5 basisprincipes voor het beschermen van de kerncentrale.”  (Onderaan dit artikel staan de 5 principes vermeld.) 

       "Dergelijke roekeloze aanvallen verhogen het risico op een grote nucleaire ramp aanzienlijk en moeten onmiddellijk worden gestaakt," aldus Grossi in IAEA-update 220.

       Na de drone-aanvallen bezochten de IAEA-experts 3 getroffen locaties. Ze konden de impact van de explosies bevestigen. Bij een van de zes reactorgebouwen leken surveillance- en communicatieapparatuur te zijn getroffen. Terwijl ze op het dak van reactorunit 6 waren, openden Russische troepen het vuur op wat leek op een naderende drone. Dit werd gevolgd door een explosie nabij het reactorgebouw.

       De experts meldden verder dat ze de hele dag explosies en geweervuur op het terrein hoorden. 

       Het team heeft tot nu toe geen structurele schade heeft waargenomen aan zaken die belangrijk zijn voor de nucleaire veiligheid of beveiliging van de centrale. Wel rapporteerden de experts kleine oppervlakkige verschroeide plekken op de top van de reactor koepel van Unit 6. Ook hebben zij schade aan een betonnen plaat van de wateropslagtanks waargenomen.

       Eerder vorige week, op 4 april,  werd de reserve stroomverbinding naar de centrale weer onderbroken. Ook dit werd veroorzaakt door militaire activiteiten in de omgeving. Twee dagen later was de verbinding weer hersteld volgens het energiebedrijf. Het IAEA meldde dit in update 219. 

       IAEA-directeur-generaal Grossi blijft de vijf concrete principes voor de veiligheid in Zaporizja benadrukken. Het is noodzakelijk om te allen tijde ervoor te zorgen dat de kerncentrale Zaporizja intact blijft. Daarom moet dus elke aanval of militaire activiteit vermeden worden die de veiligheid en beveiliging van de kerncentrale kan schaden.
        
       De vijf concrete principes (gecommuniceerd in mei 2023):

       1. Geen aanval op de installatie, in welke vorm dan ook, op de reactor, opslag van verbruikte splijtstof, andere kritische infrastructuur of personeel.
       2. De kerncentrale niet gebruiken als opslag of basis voor zware wapens of militair personeel.
       3. De externe elektrische netaansluitingen van de kerncentrale moeten niet in gevaar worden gebracht en moeten beschikbaar en veilig zijn op elk moment.
       4. Alle structuren, systemen en onderdelen die nodig zijn voor veiligheid en beveiliging moeten beschermd worden tegen aanvallen of sabotage.
       5. Geen enkele actie zou moeten worden ondernomen die ondermijnend is aan bovenstaande principes.

   12. 12 maartGrossi ontmoet Poetin en Zelensky

       IAEA-voorman Grossi heeft begin maart met Poetin gesproken. Grossi omschreef deze tweede ontmoeting als “professioneel en openhartig”. Beide heren spraken vooral over het belang van het terugdringen van de nucleaire veiligheids- en beveiligingsrisico’s bij de Zaporizja-kerncentrale. Rusland houdt deze centrale sinds 2 jaar bezet. De eerste ontmoeting tussen beide heren was in Sint-Petersburg in oktober 2022.

       Begin februari heeft Grossi ook Zelensky ontmoet in Kiev, toen hij onderweg was voor zijn 4^e bezoek aan Zaporizja. “Zoals ik herhaaldelijk heb verklaard, moet ik met beide partijen praten om het gevaar van een potentieel ernstig nucleair ongeval te helpen verminderen. Niemand heeft baat bij een kernramp, en we moeten al het mogelijke doen om deze te voorkomen. Dit was mijn boodschap aan president Poetin en andere hoge Russische functionarissen,” zei hij na zijn gesprek in de Russische stad Sotsji.

       Het IAEA noemt de situatie bij de kerncentrale in Zaporizja de afgelopen maanden “relatief stabiel”. Voorzichtigheid blijft echter geboden. Voorman Grossi benadrukt het belang van de 5 basisprincipes voor nucleaire veiligheid. Eén van die principes is bijvoorbeeld dat de Russen de kerncentrale niet mogen gebruiken om zware wapens op te slaan of militair personeel te stationeren.

       Tijdens zijn ontmoeting met Poetin benadrukte Grossi nogmaals dat de nucleaire veiligheidssituatie in de grootste kerncentrale van Europa kwetsbaar blijft. IAEA-experts die op de locatie gestationeerd zijn, meldden afgelopen week opnieuw explosies en andere aanwijzingen van militaire activiteit niet ver van de centrale.

       De externe stroomvoorziening van de kerncentrale blijft een kwetsbaar punt. In totaal is deze voorziening al 8 keer volledig weggevallen. Hierdoor was het nodig om over te schakelen op noodstroom van dieselgeneratoren. Op 20 februari is opnieuw de reservestroomverbinding uitgevallen, maar bleef wel de hoofdverbinding intact.

       De koelwatervoorziening bij Zaporizja is op orde. Er zijn 11 grondwaterputten geboord die voldoende water leveren om de afgeschakelde centrale blijvend te koelen. Dit is voor de lange termijn geen oplossing. Zeker niet als de centrale op een gegeven moment weer energie moet gaan leveren.. De verbinding met de rivier moet hersteld worden, zodat er weer koelwater uit de rivier kan komen.

       De personele bezetting op de kerncentrale is meer dan gehalveerd ten opzichte van voor de oorlog. Voor de huidige afgeschakelde toestand is het beschikbare personeel voldoende volgens het IAEA. Er wordt daarnaast nieuw personeel geworven.

       Het IAEA blijft benadrukken dat zij eigen experts ter plaatse wil houden. De IAEA-experts hebben alle controlekamers van de reactoren bezocht. Bovendien hebben ze gekeken naar  het trainingscentrum en de trainingssimulatoren. Hier wordt personeel opgeleid om bij alle reactor units inzetbaar te zijn.

       Grossi is tijdens zijn bezoek in de controlekamer en het turbinegebouw van reactor 4 geweest, de enige reactor die nog warmte en stoom levert. Ook heeft hij de 4 nieuwe dieselgeneratoren in werking gezien. Deze worden gebruikt om stoom voor essentiële processen in de centrale te leveren. Het is nog niet duidelijk of en wanneer reactor 4 ook volledig in koud afgeschakelde toestand kan worden gebracht.

       Bij de andere kerncentrales in Oekraïne zijn ook permanent IAEA experts aanwezig. Begin februari moest bij de kerncentrale van Khmelnytsky in midden-Oekraïne geschuild worden vanwege luchtalarmen en op 15 februari bij de kerncentrale van Rivne in het westen. Er is geen schade ontstaan bij deze kerncentrales.

   13. 5 februariVeiligheid Zaporizja in orde, ondanks dreigende situatie

       De nucleaire veiligheid van de kerncentrale in Zaporizja is in orde. Dit ondanks de blijvende dreigende situatie. Teams van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) die daar aanwezig zijn, melden dit.

       5 van de 6 reactoren zijn volledig afgeschakeld. 1 reactor blijft in warme stilstand om warmte te blijven leveren aan de nabijgelegen stad Enerhodar. Op de kerncentrale zelf zijn inmiddels voldoende boilers aanwezig om warmte te produceren voor de processen die door moeten gaan. 

       Afgelopen maand zijn er duidelijk minder beschietingen in de buurt van de kerncentrale. Al langere tijd is er ook geen nieuwe schade ontstaan.

       De verbinding met het stroomnet blijft kwetsbaar, aldus het IAEA. De kerncentrale beschikt nog steeds slechts over 1 hoofdstroomverbinding en 1 reserveverbinding. Samen met de noodstroomdiesels zorgt dit ervoor dat de koeling van de reactoren blijft werken. Vóór de oorlog waren er 4 hoofdverbindingen en 6 reserveverbindingen.  Dat maakt dat het stroomnet nu kwetsbaar is als het wordt geraakt in de strijd. 

       Er is voldoende koelwater beschikbaar in de koelvijver en het waterpeil blijft redelijk stabiel op niveau. Het IAEA bekijkt wel naar het effect van het koude winterweer op de beschikbaarheid van koelwater. 

       Toen de kerncentrale draaide, werd in de winter warm water van de kerncentrale teruggevoerd in de koelvijver, waardoor deze niet bevroor. Nu staat de kerncentrale al lange tijd afgeschakeld en zou de koelvijver bij zeer koud winterweer wel kunnen bevriezen.

       De personele bezetting van de kerncentrale is voor het IAEA een punt van aandacht. Sinds de Russische bezetting werken er veel minder mensen bij de kerncentrale dan daarvoor: iets minder dan de helft van de oorspronkelijk 11.500 personeelsleden. 

       De kerncentrale draait weliswaar niet meer en produceert ook geen energie meer. Maar ze moet nog steeds worden bediend, gecontroleerd, onderhouden en waar nodig gerepareerd. Het personeelsbestand bestaat deels uit oorspronkelijke medewerkers die met de Russische beheerder nieuwe contracten hebben getekend. Daarnaast is er personeel overgeplaatst vanuit Russische kerncentrales. Volgens de beheerder is er voldoende gekwalificeerd personeel om alle benodigde posities in de kerncentrale te vervullen. 

       IAEA-directeur Generaal Grossi brengt binnenkort zelf opnieuw een bezoek aan Zaporizja om de kwetsbaarheid van de centrale weer onder de aandacht te brengen.  

       Uitgebreide informatie kunt u vinden in de IAEA-updates over de situatie in Oekraïne.

   14. 3 januariStroomvoorziening kerncentrale Zaporizja verbeterd

       Na aandringen van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) is de stroomvoorziening van de kerncentrale Zaporizja in Oekraïne verbeterd. Dat meldde directeur-generaal Rafael Mariano Grossi in IAEA-update 204. Tijdens de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is de belangrijkste elektriciteitslijn van de kerncentrale Zaporizja regelmatig verbroken.

       Stroomuitval is een risico voor de veiligheid en beveiliging van de grootste kerncentrale van Europa. De centrale heeft namelijk elektriciteit nodig om de reactoren te koelen, zelfs als de reactoren zijn uitgeschakeld. Als de enige overgebleven 750 kilovolt (kV)-lijn van de kerncentrale nu wordt verbroken, heeft de centrale mogelijk nog steeds externe stroomvoorziening via een 330 kV-back-uplijn. Voorwaarde is wel dat die op het elektriciteitsnet aangesloten blijft. Als de hoofdstroomvoorziening uitvalt, kan de back-uplijn voortaan automatisch elektriciteit leveren aan de centrale. Sinds de zomer van 2023 moest de noodstroom met de hand ingeschakeld worden, wat voor vertraging zorgde. Bij stroomuitval kan de centrale tijdelijk ook stroom opwekken met behulp van dieselgeneratoren.

       5 van de 6 reactoren van de kerncentrale Zaporizja zijn nog steeds in zogenoemde ‘koude stilstand’ (cold shutdown). Reactor 4 is in ‘warme stilstand’ (hot shutdown) om stoom en warmte te produceren. Dit is ook nodig voor de stad Enerhodar in de buurt, waar het meeste personeel van de kerncentrale woont. Door de oorlog zijn er volgens IAEA-experts nog regelmatig explosies te horen in de buurt van de centrale.

       Tijdens een inspectie van de veiligheidsruimtes van reactor 6 hebben IAEA-experts op diverse plekken lekkages van boorzuur gezien. Volgens de exploitant is dit afkomstig van een klein lek in de opslagtank voor boorzuur. Dit soort lekken kunnen voorkomen in kerncentrales, maar vragen wel om aandacht in het belang van de veiligheid. Het IAEA-team blijft dit in de gaten houden.

2. 2023

   1. 2 decemberStroomvoorziening uitgevallen bij Zaporizja-kerncentrale

      Bij de kerncentrale Zaporizja in Oekraïne viel in de nacht van vrijdag 1 op zaterdag 2 december de stroomvoorziening van buitenaf uit. Om de reactoren koel te houden moest de kerncentrale tijdelijk noodgeneratoren gebruiken, meldt directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van het IAEA in IAEA-update 200.

      De centrale verloor verbinding met beide externe stroomlijnen. Dit was de 1^e keer sinds 22 mei 2023 dat de kerncentrale volledig zonder externe stroom zat. Maar wel de 8^e keer sinds het begin van het conflict in Oekraïne. Het verhoogt alweer de zorgen over de veiligheid van de kerncentrale.

      De oorzaak van de stroomuitval lag ver buiten de centrale. Op vrijdagavond werd de reserveverbinding met het elektriciteitsnet al verbroken. Dat gebeurde 5 uur later ook met de enige overgebleven hoofdverbinding. Automatisch startten alle 20 dieselgeneratoren op, zoals bij het wegvallen van de verbinding met het elektriciteitsnet ook de bedoeling is. De medewerkers schakelden later terug naar 8 generatoren die voldoende stroom leveren om de 6 reactoren te blijven koelen.

      Op zaterdagochtend kort na 8 uur (lokale tijd) was de hoofdverbinding met het stroomnet weer hersteld. De reserveverbinding is nog niet hersteld, waardoor er dus op dit moment alleen de dieselgeneratoren als back-up voorziening beschikbaar zijn.

      De recente stroomstoring benadrukt opnieuw de lastige situatie rond de veiligheid van de kerncentrale. Deze kan worden beïnvloed door gebeurtenissen ver van de locatie zelf. Het IAEA doet er alles aan om een kernongeval te voorkomen en roept beide partijen op geen acties te ondernemen die de centrale verder in gevaar kunnen brengen.

      Door de stroomstoring vielen de 4 hoofdpompen uit van reactor 4 en is de reactor tijdelijk verder afgekoeld door het nakoelsysteem dat wel in werking bleef. Deze reactor is na het herstel van de externe stroomvoorziening weer opnieuw in warme afgeschakelde toestand gebracht. De reactor levert warmte en stoom voor de centrale en het nabijgelegen stadje Enerhodar, waar de meeste medewerkers wonen. De andere 5 reactoren blijven uitgeschakeld.

   2. 27 oktoberRuiten kapot na explosies bij kerncentrale Chmelnytsky

      Bij de krachtige explosies vlakbij kerncentrale Chmelnytsky in het westen van Oekraïne zijn 26 ruiten gesneuveld. Dit hebben waarnemers van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) geconstateerd. Volgens hen waren er geen gevolgen voor de nucleaire veiligheid en beveiliging van de centrale.

      De explosies werden in de nacht van woensdag 25 oktober gehoord. Behalve de gebroken ruiten werd ook de stroom naar enkele meetstations buiten het terrein onderbroken. Dit heeft het IAEA gemeld in IAEA-update 190 en IAEA-update 191.

      Experts van IAEA die aanwezig waren in de centrale meldden dat het luchtalarm om 01:26 uur lokale tijd afging. De sirenes werden gevolgd door het geluid van 2 luide explosies later in de ochtend. Ze kregen te horen dat 2 drones op ongeveer 5 en 20 kilometer afstand waren neergeschoten.

      "Dit incident benadrukt opnieuw de uiterst onzekere nucleaire veiligheidssituatie in Oekraïne. Deze zal voortduren zolang deze tragische oorlog doorgaat. Het feit dat veel ramen op de locatie werden vernield, laat zien hoe dichtbij het was. De volgende keer zijn we misschien niet zo gelukkig," zei directeur-generaal Grossi. "Het raken van een kerncentrale moet koste wat het kost worden vermeden."

      De drones zijn niet ingeslagen op het terrein. De explosies hadden geen invloed op het werk in de Chmelnitsky-kerncentrale. Ook de verbinding met het nationale elektriciteitsnet is niet onderbroken geweest. Monitoringstations in de omgeving van centrale registreerden aardtrillingen na de explosies.

      De Chmelnitsky-kerncentrale heeft 2 reactoren. Hiervan is er 1 in bedrijf en 1 buiten bedrijf vanwege gepland onderhoud.

   3. 13 oktoberTweede reactor Zaporizja in 'warme stilstand'

      De Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) heeft gehoord dat de Zaporizja Kerncentrale (ZNPP) in Oekraïne een tweede reactor in 'warme stilstand' (hot shutdown) gezet. Dat heeft het agentschap laten weten in IAEA-update 188.

      Sinds afgelopen april heeft de centrale 5 reactoren in een koude stilstand gehouden en slechts 1 (reactor 4) in warme stilstand. In warme stilstand kan de reactor stoom leveren. Deze wordt gebruikt om radioactief afvalwater te verwerken en om water te verwarmen voor de stad Enerhodar, waar de meeste medewerkers wonen. Voor het komende winterseizoen is eenheid 5 nu ook in warme stilstand gezet, nadat ze veiligheidsinspecties en tests hadden uitgevoerd.

      Hoelang reactor 5 in warme stilstand blijft, is niet bekend. De experts van de IAEA hebben gehoord dat die beslissing wordt genomen als de verwarmingssystemen in Enerhodar zijn gestabiliseerd. Ze hebben ook gehoord dat er geen plannen zijn om extra eenheden in warme stilstand te zetten.

      Het IAEA en de Oekraiense autoriteit nucleaire veiligheid dringen er al maanden op aan dat ZNPP een alternatieve stoombron regelt omdat zij graag alle reactoren in de koude stilstand willen zien. Dit omdat dat de meest stabiele toestand is van een reactor, waarin het minste koelwater wordt verbruikt en het risico op ongevallen het laagst is.

      De experts van de IAEA ter plaatse hebben eerder gehoord dat de kerncentrale bezig is met het aanschaffen van een externe stoomgenerator. Maar de plaatsing van zo’n generator wordt niet eerder dan begin 2024 verwacht.

   4. 11 oktoberIAEA vindt geen explosieven bij Zaporizja

      Experts van het IAEA zijn woensdag 11 oktober op het dak van reactor 2 van de kerncentrale van Zaporizja in Oekraïne geweest. Zij hebben daar geen mijnen of explosieven gezien. Dat meldt IAEA-voorman Rafael Mariano Grossi in IAEA-update 187.

      Vanaf het dak kon het IAEA-team uitkijken over de turbine van reactor 2, net als over delen van de daken van de reactorgebouwen en turbinehallen van reactoren 1 en 3. Ook daarop waren geen explosieven of mijnen te zien. Het IAEA-team blijft aandringen om ook de daken van reactoren 1, 5 en 6 te mogen inspecteren. 

      Begin augustus konden experts van het IAEA al vaststellen dat op de daken van reactoren 3 en 4 geen mijnen of explosieven te zien waren. Het team wil ook nog de turbinehallen van de verschillende reactoren inspecteren. Nog altijd is één van de 6 kernreactoren, momenteel reactor 4, in zogeheten warme shutdown. Dat is nodig om stoom te kunnen produceren voor de kerncentrale.

      Het IAEA blijft zich inzetten voor het voorkomen van een nucleair incident in Zaporizja. In de omgeving zijn nog vrijwel dagelijks explosies hoorbaar door de oorlog in Oekraïne.

   5. 22 september10 waterputten geboord bij Zaporizja

      Bij de kerncentrale van Zaporizja (ZNPP) is het boren van 10 waterputten klaar. Hiermee is de centrale dichter bij een langetermijnoplossing voor de levering van koelwater aan de stilgelegde reactoren. Dit was nodig na de vernietiging van de Kakhovka-dam, waardoor het waterpeil van het stuwpeil was verlaagd. Dit meldt directeur-generaal Rafael Mario Grossi van het Internationaal Atoomenergie Agentschap  (IAEA)  in IAEA-update 184.

      Er kan nu meer dan 200.000 liter water worden geleverd aan de sproeivijvers die de 6 reactoren en het gebruikte splijtstofkoelwater koelen. De centrale heeft aan IAEA gemeld dat er plannen zijn voor een 11^e put, in de hoop ongeveer 250.000 liter water per uur te kunnen leveren. De koelvijver van de ZNPP blijft intact en bevat een grote hoeveelheid water die ook gedurende vele maanden koeling kan bieden.

   6. 11 septemberExplosies nabij kerncentrale Zaporizja

      Experts van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) die zijn gestationeerd bij de kerncentrale in Zaporizja, hebben de afgelopen week meerdere explosies gehoord. “Dit kan een teken zijn van verhoogde militaire activiteit in de regio. En dit kan ook een potentiële bedreiging vormen voor de nucleaire veiligheid en beveiliging op de locatie,” zei directeur-generaal Rafael Mariano Grossi in IAEA-update 182.

      Vanaf vorige week zaterdag heeft het IAEA-team ongeveer 25 explosies gehoord gedurende 3 dagen, gevolgd door nog enkele explosies in de afgelopen week. Er was geen schade aan de centrale zelf.

      "Wat er ook gebeurt in een conflictzone, waar dan ook, iedereen zou verlies lijden bij een nucleair ongeval, en ik dring erop aan dat alle noodzakelijke voorzorgsmaatregelen worden genomen om te voorkomen dat dit gebeurt," zei hij.

      IAEA stelt in de update dat het nog steeds geen toegang heeft gekregen tot de daken van 4 reactoren en 6 turbinehallen. "Om de naleving van de 5 veiligheidsprincipes te controleren, moeten we volledige toegang hebben," aldus Grossi.

      De centrale blijft werken aan de uitbreiding van waterbronnen, bijvoorbeeld door het boren van grondwaterputten. Tot nu toe zijn er 7 van de geplande 10 tot 12 putten voltooid. Toegang tot meer waterbronnen is nodig omdat de centrale niet meer op de normale manier koelwater uit het Kakhovka-stuwmeer kan putten vanwege de vernietiging van de stuwdam, 3 maanden geleden.

      Het IAEA is verder nauw betrokken bij onderhouds- en reparatiewerkzaamheden die in de kerncentrale plaatsvinden.

   7. 22 augustusNieuwe grondwaterput aangelegd voor koeling kernreactoren

      De Oekraïense kerncentrale Zaporizja is begonnen met het oppompen van water uit een nieuw aangelegde grondwaterput. Dit bericht het IAEA in update 180 op hun website. Er wordt nu zo’n 20 m3 water per uur opgepompt, dat kan worden gebruikt voor het koelen van de kernreactoren. Het plan is om de komende maand nog meer grondwaterputten aan te leggen bij de kerncentrale. Uiteindelijk wordt gedacht aan 10 tot 12 grondwaterputten.

      De 6 kernreactoren van de kerncentrale worden nu gekoeld met water uit de grote koelvijver naast de kerncentrale. Het IAEA bevestigt dat deze koelvijver intact is en dat ook het inlaatkanaal dat via de nabijgelegen thermische elektriciteitscentrale loopt, regelmatig gebruikt wordt om water aan te vullen. Het waterniveau in de koelvijver zakt door het gebruik ervan met circa 1 centimeter per dag. De beschikbare hoeveelheid koelwater is voldoende om de kerncentrale nog maanden te koelen. De nieuwe grondwaterputten zorgen ervoor dat er ook op langere termijn voldoende koelwater beschikbaar blijft.

      Zoals in het bericht van 11 augustus is toegelicht, is reactor 6 in zogeheten ‘warme shutdown’ gebracht om de productie van stoom over te nemen van reactor 4. De oorzaak van de geconstateerde lekkage bij reactor 4 is gevonden: in een lasnaad van een ontluchtingspijp van de stoomgenerator bleek een haarscheurtje te zitten. De reparatie van deze lasnaad is inmiddels afgerond en op dit moment vinden de laatste testen plaats. Het IAEA bevestigt dat bij de lekkage geen radioactiviteit is vrijgekomen.

      De bij de kerncentrale aanwezige IAEA-experts gaan verder met hun controles, waarbij alle gebouwen en onderdelen van de kerncentrale worden bezocht en geïnspecteerd. Tijdens de inspecties zijn geen explosieven gevonden. De eerder gevonden landmijnen rond de kerncentrale liggen nog steeds op dezelfde plaats.

   8. 11 augstusIAEA: waterlek gevonden in kerncentrale Zaporizja, stroomvoorziening tijdelijk beperkt

      De kerncentrale van Zaporizja in Oekraïne is begonnen om reactor 4 in zogeheten ‘koude shutdown’ te brengen. Dit is nodig omdat een waterlek is ontdekt in 1 van de 4 stoomgeneratoren van reactor 4. Er is geen lozing geweest vanuit de reactor in de omgeving. Dat heeft het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) bekendgemaakt in 2 updates (178 en 179) over de situatie rond de kerncentrale. Ook is de hoofdverbinding met het electriciteitsnetwerk tijdelijk onderbroken, waarna de back-upverbinding werd ingezet.

      Reactor 4 wordt in koude shutdown gebracht om onderzoek naar het waterlek en onderhoud mogelijk te maken. De reactor stond in warme shutdown om stoom te kunnen blijven produceren voor de kerncentrale, wat nodig is voor onder andere de afvalwaterbehandeling. Eerder werd deze functie al door reactor 6 vervuld, maar vanwege onderhoud was dit overgenomen door reactor 4. Reactor 6 wordt weer in warme shutdown gebracht nadat het onderhoud is uitgevoerd en de veiligheidssystemen zijn gecontroleerd.

      Het IAEA zal de overschakeling tussen reactoren 4 en 6 in de gaten houden. Zowel de Oekraïense toezichthouder als het IAEA roepen de beheerders van de kerncentrale al langere tijd op om een externe stoomketel te installeren, zodat alle reactoren permanent in koude shutdown kunnen blijven. Dit is de toestand waarin het minste koelwater wordt verbruikt.

      Er waren donderdag 10 augustus ook 2 tijdelijke onderbrekingen in de 750kV-stroomlijn, de hoofdverbinding, naar de kerncentrale Zaporizja. Dit betekent dat de kerncentrale voor stroomvoorziening opnieuw afhankelijk was van de 330kV back-upstroomlijn. De kerncentrale heeft regelmatig te maken met onderbrekingen van de hoofdverbinding met het electriciteitsnetwerk. Er is stroom nodig om bijvoorbeeld de reactoren van de kerncentrale te kunnen koelen. Het is niet nodig geweest om de dieselgeneratoren van de centrale in te zetten. Die kunnen bij nood stroom opwekken.

   9. 4 augustusIAEA: geen explosieven gevonden op dak kerncentrale Zaporizja

      Experts van het internationaal atoomagentschap IAEA hebben donderdag tijdens een inspectie van kerncentrale Zaporizja geen explosieven gevonden op de daken boven de reactoren en in de turbinehallen. Het Oekraïense leger verklaarde eerder dat op de daken boven de derde en vierde reactor “objecten waren geplaatst die leken op explosieven”.

      Het IAEA stelt vrijdag in update 177 een verklaring al een maand geleden voor het eerst om toegang te hebben gevraagd tot de kerncentrale die in Russische handen is. IAEA-chef Rafael Grossi zei vrijdag: „Ik ben blij met het nieuws dat IAEA-experts eindelijk deze extra toegang tot de locatie hebben gekregen.” Het IAEA zal verzoeken blijven indienen om ook de daken van de andere vier reactoren bij de Kerncentrale te inspecteren.

      Eind juli troffen experts van IAEA tijdens een inspectie wel enkele mijnen aan in de bufferzone “tussen de buitenste en de binnenste omheiningen” rond de kerncentrale. In een verklaring zei Grossi toen dat de mijnen in een afgezet gebied lagen, dat niet toegankelijk is voor personeel van de centrale. Ook zei hij toen dat het agentschap niet denkt dat een ontploffing van een van de mijnen op die plek de veiligheid in gevaar zou brengen.

   10. 29 juliReactor Zaporizja in koude shutdown voor onderhoud

       Reactor 5 van de kerncentrale in Zaporizja in Oekraïne is in “koude shutdown” gegaan. 3 dagen daarvoor is reactor 4 overgeschakeld naar “warme shutdown”. De reden hiervoor is dat aan reactor 5 onderhoudswerkzaamheden moeten worden gedaan, die alleen maar in koude shutdown kunnen worden gedaan. Dit heeft het Internationale Atoomenergie Agentschap (IAEA) bekend gemaakt in update 176.

       Eén reactor op de centrale moet in warme shutdown zijn om stoom te produceren voor de behandeling van het afvalwater. Dat is nu dus reactor 4. De andere reactoren blijven in koude shutdown.

       Het IAEA heeft de kerncentrale verzocht om alle mogelijkheden voor een externe boiler te onderzoeken om de benodigde stoom te genereren. Dan kunnen alle reactoren in koude shutdown worden gebracht.

       Vrijdag bezocht het IAEA-team reactor 5, waar ze het reactorvat, het opslagbassin voor afgewerkte splijtstoffen en de stoomgenerator bekeken. Het team merkte op dat alle apparatuur in normale staat leek te zijn. Er waren geen beperkingen tijdens het bezoek en het team heeft geen mijnen of explosieven waargenomen.

   11. 25 juliIAEA vindt mijnen bij kerncentrale Zaporizja

       Experts van het internationaal atoomenergieagentschap (IAEA) hebben enkele mijnen gezien aan de rand van het terrein van de Zaporizja kerncentrale in Oekraïne. Dit meldt IAEA-topman Rafael Grossi in IAEA-update 175.

       Tijdens een inspectie op 23 juli zag het IAEA-team enkele mijnen in de “bufferzone tussen de binnenste en buitenste omheining van de locatie”. De experts melden dat mijnen in een afgezet gebied liggen, dat niet toegankelijk is voor medewerkers van de centrale. Op basis van de waarnemingen denken de experts niet dat een ontploffing van deze mijnen de nucleaire veiligheid in gevaar brengt.

       "Maar het hebben van dergelijke explosieven op het terrein is in strijd met de veiligheidsnormen van het IAEA en legt extra psychologische druk op het personeel van de centrale”, aldus Grossi.

   12. 30 juniIAEA: Geen aanwijzingen dat mijnen zijn geplaatst bij Zaporizja

       Deskundigen van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) hebben tot nu toe geen zichtbare aanwijzingen gevonden dat er mijnen of andere explosieven zijn geplaatst bij de kerncentrale van Zaporizja in Oekraïne (ZNPP). Er is echter nog steeds behoefte aan extra toegang om verdere controles op het terrein uit te voeren, aldus directeur-generaal Rafael Mariano Grossi in IAEA-update 168.

       Het team van IAEA-experts kon gisteren delen van het koelsysteem van de centrale inspecteren, waaronder enkele onderdelen van de grote koelvijver en de afsluitklep van het lozingskanaal van de nabijgelegen thermische centrale. Zowel dit kanaal als de koelvijver bevatten waterreserves die beschikbaar blijven voor gebruik door de kerncentrale, ondanks de vernietiging van de Kakhovka-dam ruim drie weken geleden.

       De IAEA-experts hebben ook regelmatig inspecties uitgevoerd bij de zes reactoreenheden en andere gebieden rond het terrein. Verdere toegang wordt nog verwacht, waaronder delen van de turbine-hallen en sommige delen van het koelsysteem.

       Zoals eerder aangegeven, is de IAEA op de hoogte van meldingen dat mijnen en andere explosieven zijn geplaatst in en rond de ZNPP, waaronder mijnen in de buurt van de koelvijver.

       "We nemen al deze meldingen zeer serieus en ik heb onze experts ter plaatse opgedragen dit te onderzoeken en de toegang te vragen die ze nodig hebben om hun werk te doen. Tot nu toe hebben ze geen mijnen of andere explosieven waargenomen. Verdere toegang zal nog steeds nodig zijn," aldus directeur-generaal Grossi.

       Bekijk ook IAEA-update 167.

   13. 19 juniDirecteur-generaal Grossi bezoekt Zaporizja

       Directeur-generaal Grossi van IAEA heeft deze week de impact van de ramp met de Kakhovka-dam beoordeeld op de veiligheid van de Zaporizja kerncentrale in Oekraïne. Hij heeft ook het IAEA-team bij de centrale versterkt tijdens zijn derde bezoek aan de locatie in minder dan een jaar tijd.

       Tijdens zijn verblijf bij de kerncentrale kon Grossi met eigen ogen zien hoe het niveau van het Kakhovka-stuwmeer de afgelopen tien dagen aanzienlijk was gedaald. Hij constateerde echter ook dat de grote koelvijver van de centrale en verschillende kanalen op of nabij de locatie voldoende reserves hebben om op korte tot middellange termijn koelwater te leveren. "Ook als het stuwmeer niet langer gebruikt kan worden," aldus het IAEA in de uitgebreide IAEA-update 166.

       Het team van experts heeft alle belangrijke onderdelen van de watervoorzieningssystemen onderzocht, en hoe de centrale ervoor zorgt dat deze waterbronnen veilig en intact blijven. Op dit moment wordt de kerncentrale gekoeld vanuit de watervoorraad in het kanaal van de naburige thermische elektriciteitscentrale. De pompen die normaal gesproken water vanuit het stuwmeer kunnen oppompen zijn sinds een week niet meer in gebruik. Er zijn nog wel andere mogelijkheden om de voorraden in de kanalen en de koelvijver bij te vullen vanuit het stuwmeer wanneer dat nodig is, ook bij lager waterpeil. Het IAEA heeft hiernaast verzocht het team van experts toegang te geven tot het schakelstation voor de 330 kV back-up stroomverbindingen, dat al vier maanden door beschadigingen buiten gebruik is.

       "De maatregelen die de centrale neemt, zorgen voor extra tijd om aanvullende opties voor wateraanvoer voor noodgevallen voor te bereiden," voegde Grossi toe. "De situatie is ernstig en vereist onze voortdurende nauwlettende monitoring, maar op dit moment is het onder controle."

   14. 11 juniMetingen waterpeil Kakhovka-stuwmeer verschillen – IAEA wil toegang tot meetlocaties

       Experts van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) willen toegang tot een locatie nabij de Zaporizja-kerncentrale in Oekraïne, waar het waterpeil van het Kakhovka-stuwmeer wordt gemeten.

       Dat is nodig om te kunnen verklaren waarom er een verschil is in de verschillende metingen. Dit bericht het IAEA in IAEA-update 165. Het waterpeil is snel gedaald door schade aan de dam, maar de kerncentrale Zaporizja meldde dat het stabiel was bij de inlaat van de naburige thermische elektriciteitscentrale (ZTTPP).

       Er zijn echter ook meldingen dat de hoogte elders in het enorme stuwmeer blijft dalen. Hierdoor is er mogelijk een verschil van ongeveer 2 meter in vergelijking met het niveau dat door de thermische centrale wordt gerapporteerd. Met een te laag waterpeil kunnen de waterpompen mogelijk niet meer het water vanuit het stuwmeer als koelwater naar de kerncentrale pompen.

       Het IAEA wil ook toegang tot het elektrische schakelstation van de centrale, omdat de elektriciteitsvoorziening al veel langer beperkt is. Hoewel de kerncentrale nu geen elektriciteit produceert, heeft het nog steeds water en stroom nodig voor koeling en veiligheid. Vijf reactoren zijn in “cold shutdown” gebracht. De centrale overweegt om ook de zesde reactor volledig af te schakelen naar cold shutdown om zo de koelwatervraag te minimaliseren.

       Om aan de behoefte aan stoomvoorziening voor verschillende processen op de locatie te voldoen, wordt gedacht aan de installatie van een stoomketel die voor de energievoorziening onafhankelijk is van de kernreactoren.

       IAEA-update 164 op 9 juni meldt dat het IAEA te horen heeft gekregen dat het afvoerkanaal van de naburige thermische elektriciteitscentrale voldoende water heeft om de kerncentrale gedurende meerdere weken de benodigde koeling te bieden. Dit in aanvulling op de koelvijver van de kerncentrale die dat gedurende maanden zou kunnen doen.

   15. 8 juniOndanks daling waterpeil Kakhovka-stuwmeer werken pompen Zaporizja kerncentrale

       De Zaporizja-kerncentrale in Oekraïne blijft koelwater uit het Kakhovka-reservoir pompen, ondanks een aanzienlijke daling van het waterpeil na het instorten van de dam.

       Hoewel eerder werd gedacht dat de pompen geen water uit het stuwmeer konden pompen als het waterpeil beneden de 12,7 meter zakt, blijkt dat ze nog steeds kunnen functioneren. De waterinlaten van het koelsysteem liggen diep genoeg en de pompen blijken het koelwater met een groter hoogteverschil te kunnen verpompen dan wat was vastgelegd in de veiligheidsrapporten.

       Zelfs als het niveau daalt tot 11 meter of lager zullen de pompen waarschijnlijk kunnen werken, is de nieuwste inschatting van het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) in IAEA-update 163.

       Dit biedt wat extra tijd voordat eventueel moet worden overgeschakeld naar alternatieve koelwateraanvoer vanuit de grote koelvijver naast de kerncentrale en enkele kleinere waterbassins, kanalen en grondwaterbronnen op het terrein van de kerncentrale.

       De algemene nucleaire veiligheids- en beveiligingssituatie blijft zorgwekkend, ondanks wat hierboven staat over de koelwateraanvoer.

       IAEA-directeur-generaal Mario Grossi reist volgende week naar Zaporizja en het team ter plaatse wordt versterkt. Zij zullen opnieuw de situatie bij de kerncentrale beoordelen aan de hand van de eerder dit jaar gepresenteerde 5 basisprincipes voor de veiligheid van de centrale. Hij heeft gevraagd om toegang tot onder andere de meetlocaties voor het waterpeil om de situatie te beoordelen na de schade aan de dam.

       “Meer dan ooit is de versterkte aanwezigheid van het IAEA van vitaal belang om te helpen voorkomen dat een nucleair ongeval zich voordoet. Het mogelijke verlies van de belangrijkste bron van koelwater van de installatie maakt de al extreem moeilijke en uitdagende situatie op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging nog gecompliceerder," aldus Grossi in IAEA-update 162.

       5 van de 6 reactoren van de kerncentrale zijn in ‘cold shutdown’. Eén eenheid blijft in ‘hot shutdown’ om stoom te produceren voor processen die ook bij de afgesloten kerncentrale van belang blijven, zoals de behandeling van radioactief afvalwater.

   16. 7 juniIAEA blijft situatie Zaporizja in de gaten houden

       Het waterniveau in het stuwmeer is gedurende de dag na beschadiging van de Nova Kakhovka-dam verder gezakt. Dit stuwmeer wordt gebruikt om koelwater aan de kerncentrale in Zaporizja te leveren. Als het water blijft zakken met deze snelheid, dan kan het stuwmeer over een paar dagen niet meer gebruikt worden voor koeling. Dat geeft IAEA aan in update 161.

       Dat heeft geen onmiddellijke gevolgen voor de veiligheid van de installatie zijn. Er is namelijk voldoende koelwater voor de centrale in een koelvijver naast de centrale. Deze vijver kan de centrale de komende maanden van koelwater voorzien. Er zijn nog andere opties voor koelwater, zoals een diepe uitgraving in de buurt die gevuld is met water en de inzet van mobiele pompen.

       De centrale is voorbereid op dit soort situaties, geeft het IAEA aan. Na het kernongeval in Fukushima in 2011 zijn kerncentrales wereldwijd onderworpen aan stresstests. Dat geldt ook voor de kerncentrale in Zaporizja. Bij die stresstest onderzocht wat de effecten zijn op de kerncentrale als de Nova Kakhovka-dam zou doorbreken. Daaruit bleek dat er voldoende robuuste koelmogelijkheden achter de hand zijn.

       IAEA informeert hiernaast in de update over een bosbrand van beperkte omvang in de omgeving van Chernobyl. Door beschadiging van een brug in de omgeving is de locatie van de brand moeilijk te bereiken. Op basis van informatie uit de omgeving meldt het IAEA dat er geen risico’s zijn voor de restanten van de kerncentrale van Chernobyl of voor omwonenden van het gebied. In de internationale stralingsmeetnetten is geen verhoging van stralingsniveaus gemeten.

   17. 6 juniVoldoende koelwater voor kerncentrale Zaporizja

       De Nova Kakhovka-dam in Oekraïne is op 6 juni beschadigd. Hierdoor zakt het waterniveau in het stuwmeer. Dit stuwmeer wordt gebruikt om koelwater aan de kerncentrale in Zaporizja te leveren. Het IAEA meldt in de IAEA-update 160 van 6 juni dat er geen onmiddellijke gevolgen voor de veiligheid van de installatie zijn. Er is namelijk voldoende koelwater voor de centrale.

       De dam ligt zo’n 150 kilometer ten zuiden van de kerncentrale Zaporizja.

       De centrale Zaporizja is sinds de zomer van 2022 niet meer in gebruik als elektriciteitscentrale. Dat betekent dat Zaporizja geen stroom levert en minder koelwater nodig heeft dan wanneer de kerncentrale op vol vermogen draait.

       Ook geeft het IAEA aan dat er meerdere bronnen zijn om de centrale te koelen, naast de normale koelwateraanvoer vanuit het stuwmeer. Onder meer een koelvijver naast de centrale. Deze vijver kan de centrale de komende maanden van koelwater voorzien. Dit geeft voldoende tijd om alternatieven te vinden om langdurig de centrale te blijven koelen.

       Experts van het IAEA zijn nog altijd op locatie bij Zaporizja en volgen de situatie. De directeur generaal van het IAEA, Rafeal Grossi, bezoekt de centrale volgende week.

   18. 22 meiExterne stroomvoorziening Zaporizja weer enkele uren verbroken

       De Zaporizja kerncentrale in Oekraïne heeft op maandagochtend 22 mei enkele uren lang geen externe stroom gehad. De koeling van de reactoren en andere veiligheidsfuncties bleven functioneren doordat de noodstroomdiesels stroom leverden. Na ruim 5 uur werd de verbinding met het elektriciteitsnet hersteld.

       “Dit benadrukt de zeer precaire situatie op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging in de centrale en de dringende noodzaak om deze te beschermen en ongelukken te voorkomen”, zo verklaarde directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) in IAEA-update 159.

       Dit was de zevende keer dat de grootste kerncentrale van Europa volledig werd losgekoppeld van het nationale elektriciteitsnet sinds het militaire conflict in Oekraïne 15 maanden geleden begon. 

       De kerncentrale Zaporizja is al sinds 1 maart nog maar met één hoofdverbinding met het elektriciteitsnet verbonden. De andere drie hoofdstroomverbindingen en vier reserveverbindingen zijn al langere tijd verbroken. Herstel van deze verbindingen is tot nu toe nog niet gelukt. Het IAEA roept de betrokken partijen op om te werken aan het herstel van de stroomverbindingen.

       Daarnaast wil het agentschap toegang tot het terrein van de nabijgelegen thermische energiecentrale, waar ook het schakelstation voor de 330 kV-reserveverbindingen gelegen is. Deze leverde in het verleden back-upstroom aan de Zaporizja-kerncentrale.

       Elders in het land, bij de kerncentrale van Zuid-Oekraïne, is een van de drie kernreactoren afgeschakeld via een automatische noodafschakeling, zo meldt het IAEA in dezelfde update. De aanleiding hiervoor was een instabiliteit in het stroomnet. In een dergelijke situatie schakelt het veiligheidssysteem van een kerncentrale de reactor af. Deze gebeurtenis heeft geen veiligheidsconsequenties. Ook is de externe stroomvoorziening van deze kerncentrale niet onderbroken geweest.

   19. 12 meiNog steeds zorgen over bemensing kerncentrale Zaporizja

       De Zaporizja-kerncentrale in Oekraïne heeft momenteel voldoende personeel om te blijven draaien op het huidige lagere niveau. Hierbij zijn alle 6 reactoren afgeschakeld. Maar het IAEA signaleert wel een probleem: er is niet genoeg onderhoudspersoneel aanwezig. Dit kan de veiligheid en beveiliging van de kerncentrale op langere termijn in gevaar brengen. IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi heeft dit gemeld in IAEA-update 157.

       De kerncentrale in Zaporizja is de grootste van Europa en bevindt zich vlakbij het front van de oorlog in Oekraïne. Sinds het conflict bijna 15 maanden geleden begon, is een tekort aan personeel ontstaan. Men maakt zich steeds meer zorgen over de moeilijke omstandigheden waarin het personeel van de centrale en hun families zich bevinden. Vooral door de groeiende aanwezigheid van militairen in de regio en de overname van de kerncentrale door Russische troepen in maart 2022.

       "Het is niet mogelijk om deze belangrijke kerncentrale voor langere tijd met slechts essentieel personeel te laten draaien. Zelfs als de centrale is stilgelegd, is adequaat onderhoud van de apparatuur en ander belangrijk werk nodig voor de veiligheid ervan. Het baart zorgen dat het geplande onderhoudsprogramma al vele maanden niet wordt gevolgd," zegt Grossi.

   20. 6 meiEvacuatie bewoners Enerhodar begonnen

       In IAEA-update 156 laat het IAEA weten dat de al aangekondigde evacuatie van bewoners van Enerhodar is begonnen. Deze stad ligt in de buurt van kerncentrale Zaporizja. De evacuatie wordt uitgevoerd vanwege de toenemende oorlogsactiviteiten in de omgeving. In deze stad woont een groot deel van het personeel van de kerncentrale.

       De kerncentrale zelf wordt niet geëvacueerd en het personeel blijft al het werk dat nodig is voor het veilig houden van de kerncentrale uitvoeren. Het IAEA spreekt de zorg uit dat de onvoorspelbaarheid van de situatie rond de kerncentrale toeneemt, en daarmee ook de dreiging van een ongeval. Het agentschap roept nogmaals op tot medewerking van alle partijen om een veilige zone rond de kerncentrale in te stellen.

   21. 28 aprilReactor 6 kerncentrale Zaporizja volledig afgeschakeld naar cold shutdown

       In IAEA-update 155 laat het IAEA weten dat reactor 6 inmiddels ook volledig afgeschakeld is naar ‘cold shutdown’, net als reactoren 1 tot en met 4. Dit maakt de mogelijke gevolgen voor de omgeving kleiner bij beschadiging van de installatie.

       Bij deze afschakeling is een test uitgevoerd. In die test is bevestigd dat de reactor en de daarin gebruikte splijtstof volledig intact is. De afschakeling kon nu plaatsvinden omdat de warmte niet meer nodig is om gebouwen van de kerncentrale en de naastgelegen stad te verwarmen.

       Reactor 5 blijft nog wel in de ‘hot shutdown’ status, omdat de stoom die daarbij geproduceerd is nog nodig is voor processen in de kerncentrale, waaronder de behandeling van afvalwater.

   22. 14 aprilIAEA-experts permanent aanwezig bij kerncentrales in Oekraïne

       In een nieuwe update meldt het IAEA dat de kerncentrale van Zaporizja nog steeds met slechts een hoofdverbinding is aangesloten op het elektriciteitsnet. De reserveverbinding die op 1 maart 2023 werd beschadigd, is nog niet hersteld. Als de hoofdverbinding uitvalt, zal de kerncentrale moeten terugvallen op noodstroomdiesels. 

       IAEA-experts zijn aanwezig bij de kerncentrale. Zij melden dat zij regelmatig geluid van inslagen in de omgeving horen. Op 8 en 12 april zijn net buiten het terrein van de kerncentrale landmijnen afgegaan. Er is hierbij geen schade ontstaan aan de centrale. 

       2 reactoren van kerncentrale Zaporizja die de afgelopen maanden warmte leverden aan de stad Enerhodar, worden volledig afgeschakeld. Dit kan omdat het weer in Oekraïne warmer wordt. Dit zal de gevolgen van een eventueel ongeval met de centrale beperken.

       De personele problemen in de kerncentrale houden wel aan, zo meldt het IAEA. Ongeveer een derde van de medewerkers heeft de omgeving verlaten. Hierdoor zijn er tekorten om de kerncentrale te blijven draaien en voldoende opleiding en training te volgen. Ook benadrukt het IAEA in deze IAEA-update 153 dat de omstandigheden zeer moeilijk blijven voor het personeel en hun families.

       In Oekraïne zijn permanent IAEA-teams aanwezig: bij de kerncentrales van Zaporizja, Khmelnitsky, Rivne, Zuid-Oekraïne en Tsjernobyl.

   23. 30 maartToename militaire activiteit in omgeving kerncentrale Zaporizja

       Directeur-generaal Grossi van het IAEA heeft deze week opnieuw een bezoek gebracht aan kerncentrale Zaporizja. Dit naar aanleiding van de aanhoudend zorgelijke veiligheidssituatie rond de centrale. IAEA-update 152 gaat verder in op dit bezoek.

       De experts van het IAEA zijn permanent aanwezig en dat maakt dat de toestand van de centrale goed in beeld is. Grossi reisde mee met een nieuw team experts. Dit team lost het vorige team af en volgt de situatie de komende weken ter plaatse.

       Tijdens het bezoek is de schade aan de gebouwen op het terrein van de kerncentrale bekeken. Deze schade is afgelopen november ontstaan en heeft geen consequenties gehad voor de essentiële veiligheidsvoorzieningen. Ook is gesproken over het verlies van stroomvoorziening dat regelmatig plaatsvindt en over de moeilijke situatie waaronder het personeel van de kerncentrale het werk moet doen in beperkte bezetting.

       Het IAEA signaleert een toename van militaire activiteit in de omgeving. Ondanks de inspanningen vanuit het IAEA is tot nu toe nog geen veilige zone gerealiseerd rond de kerncentrale.

   24. 22 maartReparaties aan de reserve- en hoofdverbinding van de kerncentrale in Zaporizja

       Sinds 1 maart is de reserveverbinding van de kerncentrale in Zaporizja met het stroomnet verbroken. Dat betekent dat de kerncentrale elektriciteit krijgt via de hoofdverbinding. Op 23 maart willen de medewerkers van de centrale deze verbinding weer herstellen. Eerdere pogingen op 5, 10 en 13 maart konden niet worden uitgevoerd.

       In IAEA-update 151 staat ook dat de hoofdverbinding van de kerncentrale binnenkort uit wordt gezet, om onderhoud en reparaties uit te voeren. Het IAEA weet niet wanneer dit gebeurt en voor hoelang, en benadrukt dat goede afstemming en coördinatie tussen de beheerder van het stroomnet en de kerncentrale hierbij heel belangrijk is.

       Als de hoofdverbinding zou worden uitgeschakeld wanneer de reserveverbinding nog niet gerepareerd is, krijgen de veiligheidssystemen van de kerncentrale alleen nog elektriciteit via 20 dieselgeneratoren. Deze generatoren zijn een laatste noodvoorziening. Daarom is het niet wenselijk dat de hoofdverbinding uit wordt gezet als de reserveverbinding nog niet is hersteld.

   25. 10 maartZaporizja weer aangesloten op reguliere stroomtoevoer

       De stroomverbinding naar de kerncentrale van Zaporizja is na 11 uur weer hersteld. Noodstroom via dieselgeneratoren is niet meer nodig. De verbinding was op 9 maart verbroken door beschietingen.

       Het IAEA roept in IAEA-update 150 op tot actie, omdat de stroom elk moment weer uit kan vallen door de aanhoudende oorlog. Het atoomagentschap vreest voor de nucleaire veiligheid en voor de veiligheid van de werknemers van de centrale.

       Zij heeft daarom extra beschermingsmateriaal geregeld voor Oekraïne: persoonlijke beschermingspakken, ademhalingsmaskers, jodiumpillen en dosimeters; Canada en Zwitserland hebben IT-apparatuur gedoneerd.

   26. 9 maartBeschietingen op de energie-infrastructuur

       De Oekraïense elektriciteitsnetbeheerder heeft het elektriciteitsproductieniveau van alle Oekraïense kerncentrales verlaagd. De netbeheerder heeft dit besluit genomen, nadat Rusland de Oekraïense energie-infrastructuur had beschoten.

       Door deze beschietingen verloor de kerncentrale in Zaporizja vannacht al de verbinding met het elektriciteitsnet. De belangrijkste systemen van de centrale krijgen nu elektriciteit van de nooddieselgeneratoren. Deze generatoren zijn een standaard onderdeel van kerncentrales om dit soort situaties op te vangen. De generatoren kunnen de kerncentrale minimaal 10 dagen van stroom voorzien.

   27. 28 februariZaporizja-kerncentrale: reserveverbinding met elektriciteitsnet uitgevallen

       Het IAEA laat weten dat de reserveverbinding van de kerncentrale in Zaporizja zaterdagochtend was uitgevallen. Zaterdagmiddag is deze verbinding met het stroomnet weer hersteld. Omdat de hoofdverbinding met het elektriciteitsnet bleef werken, heeft deze gebeurtenis niet geleid tot minder koeling van de reactoren. Of tot gevolgen voor andere veiligheidsfuncties die stroom nodig hebben.

       IAEA-update 148 vermeldt verder dat het waterniveau weer stabiel en op peil is in het rivierbekken van de Dnjepr. Dat is positief, omdat het water uit deze rivier wordt gebruikt om de koelvijver bij de centrale aan te vullen. Zolang deze koelvijver tot het gewenste niveau is gevuld, is er voldoende water beschikbaar om de kerncentrale langdurig gekoeld te houden.

   28. 10 februariKerncentrales van Rivne en Zuid-Oekraïne leveren minder stroom

       De Oekraïense toezichthouder SNRIU heeft het IAEA laten weten dat 2 kerncentrales nu minder stroom leveren: de kerncentrale in Rivne en de kerncentrale van Zuid-Oekraïne. De reden voor de verminderde productie van stroom is dat het stroomnetwerk in Oekraïne door beschietingen niet stabiel is. Het SNRIU heeft ook aangegeven dat ze de kerncentrale in Zaporizja pas weer stroom laten opwekken als de centrale weer in Oekraïense handen is en als er uitgebreid onderzoek is gedaan naar de veiligheid.

       Het team van IAEA-experts dat aanwezig is bij de kerncentrale in Zaporizja had ook afgewisseld moeten worden. Vanwege meer militaire activiteit in de omgeving is dit moment uitgesteld. Het IAEA zet ondertussen de gesprekken voort over de veiligheidszone rondom de centrale.

       Meer weten? Lees IAEA-update 146.

   29. 3 februariDalend waterniveau en druk op personeel Zaporizja

       Door de oorlog in Oekraïne daalt het waterniveau in het rivierbekken van de rivier de Dnjepr. Dit heeft geen invloed op de reactorkoeling: naast de centrale is een grote vijver waarin genoeg koelwater zit. In IAEA-update 145 stelt het atoomagentschap wel dat ervoor moet worden gezorgd dat de situatie niet erger wordt. De vijver bij de centrale wordt namelijk wel (aan)gevuld met water uit de Dnjepr.

       In dezelfde update benoemt het IAEA dat de werknemers van de Zaporizja-kerncentrale onder grote druk staan. Dit komt onder meer doordat er op dit moment minder personeel werkt dan normaal. De aanwezige medewerkers weten wel voor een veilige situatie te zorgen.

   30. 27 januariKrachtige explosies bij kerncentrale Zaporizja

       Experts van IAEA melden dat er op donderdag 26 januari krachtige explosies zijn geweest bij de kerncentrale van Zaporizja. Deze explosies hebben geen directe gevolgen gehad voor de nucleaire veiligheid. Wel zijn er in de afgelopen periode bijna dagelijks explosies te horen in de omgeving van Zaprorizja, zo geeft het daar aanwezige team van IAEA-experts aan. Het is daarom belangrijk dat er een veiligheidszone komt, aldus IAEA-directeur-generaal Grossi. Lees meer hierover in IAEA-update 144.

   31. 20 januariVervolg onderhandelingen over veiligheidszone in Zaporizja

       De kerncentrale in Zaporizja ligt in een gebied waar vaak gevechten zijn tussen Rusland en Oekraïne. Daarom is het van belang dat er een veiligheidszone om de centrale heen komt. Zo’n zone voorkomt beschietingen. IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi: “Iedereen vindt dat de centrale beschermd moet worden, maar de onderhandelingen zijn ingewikkeld. De komende dagen en weken ga ik door met mijn gesprekken met Oekraïne en Rusland.” Lees er meer over in IAEA-update 143.

   32. 14 januariBeschietingen bij Kyiv Research Institute

       Raketaanvallen van Rusland op Kiev hebben gebouwen beschadigd en brand veroorzaakt op het terrein van het Kyiv Research Institute. Dit instituut heeft een onderzoeksreactor, maar er is geen informatie gerapporteerd over veranderingen in de stralingsniveaus in de buurt van de reactor. Aan het begin van de oorlog werd de kern van de onderzoeksreactor al ontladen. Alle splijtstofstaven bevinden zich op een andere plek in een opslag voor gebruikte splijtstof.

   33. 13 januariMeer IAEA-toezicht in Oekraïne

       In IAEA-update 141 heeft het IAEA aangekondigd dat er meer van hun experts toezicht gaan houden in Oekraïne, om zo het risico op een nucleair ongeluk te voorkomen. Deze week vertrekken de experts naar de centrale in Khmelnytsky en volgende week vertrekken de experts naar de kerncentrale in Rivne, die van Zuid-Oekraïne en de gesloten centrale van Tsjernobyl. Bij elke kerncentrale houden dan 2 IAEA-experts de komende tijd toezicht op de beveiliging en veiligheid.

   34. 7 januariReserveverbinding kerncentrale Zaporizja hersteld

       De reserveverbinding van de kerncentrale in Zaporizja is gerepareerd. De reserveverbinding zorgt ervoor dat de centrale kan blijven koelen als de hoofdverbinding uitvalt. De reserveverbinding levert dan ook stroom voor alle andere benodigde veiligheidsfuncties.

       Meer weten? Lees IAEA-update 140.

3. 2022

   1. 30 decemberReserveverbinding kerncentrale Zaporizja verbroken

      De Zaporizja-kerncentrale verloor de reserveverbinding met het stroomnet. Dit kwam door beschietingen op afstand van de centrale. De hoofdverbinding van de kerncentrale in Zaporizja bleef het doen. Daardoor kreeg de centrale nog steeds elektriciteit voor het koelen van de reactoren en voor alle veiligheidssystemen. Er waren dus ook geen nadelige gevolgen voor de nucleaire veiligheid.

      Lees er meer over in IAEA-update 138.

   2. 13 decemberZaporizja: reserveverbinding uitgevallen en wintervoorbereidingen

      Bij de kerncentrale in Zaporizja was de reserveverbinding met het stroomnet verbroken. Op dit moment is nog niet bekend wat hiervan de oorzaak was. De hoofdverbinding bleef wel werken, waardoor er geen gevolgen waren voor de veiligheid van de centrale.

      De kerncentrale in Zaporizja heeft 20 dieselgeneratoren die de centrale van noodstroom voorzien als de stroom via het elektriciteitsnetwerk uitvalt. Voor de zekerheid komen er nu meer bij. Daarvan zijn er 2 al aangesloten die nu op stand-by staan.

      Bij de kerncentrale worden ook mobiele stoomkachels getest en aangesloten. Deze zorgen ervoor dat het personeel warm blijft tijdens de winter en ze voorkomen dat systemen van de kerncentrale bevriezen. De stoomkachels werken op diesel.

      Tot slot heeft het IAEA  aangekondigd dat ze bij alle kerncentrales in Oekraïne aanwezig zullen blijven. Om zo nucleaire ongelukken tijdens het conflict te voorkomen. Lees er meer over in IAEA-update 136.

   3. 9 decemberGeen schade met veiligheidsgevolgen bij kerncentrales Rivne en Khmelnytsky

      Het IAEA heeft missies naar de kerncentrales Rivne en Khmelnytsky uitgevoerd. De organisatie meldt dat er daar geen schade is ontstaan die de veiligheid beïnvloedt. Verder vertelt het IAEA dat de reparaties bij de kerncentrale in Zaporizja klaar zijn. Hiermee schade van beschietingen is hersteld.

      Lees er meer over in IAEA-update 135.

   4. 2 decemberReparaties bij Zaporizja-kerncentrale en onderzoeken bij andere installaties

      Sinds de laatste beschietingen van 23 november is het rond de kerncentrale van Zaporizja en de andere 3 Oekraïense kerncentrales relatief rustig gebleven.

      Verdere reparaties konden worden uitgevoerd om zo meerdere reservestroomverbindingen van de kerncentrale van Zaporizja beschikbaar te maken. De directe verbinding met de nabijgelegen thermische energiecentrale wordt ook hersteld om bij het wegvallen van het landelijke stroomnet te kunnen terugvallen op een externe elektriciteitsvoorziening. Ook de verbinding met een van de 20 dieselgeneratoren die eerder beschadigd was geraakt, is inmiddels hersteld. Vooralsnog is er geen informatie over het herstel van de hoofdstroomverbindingen, waarvan er 3 al lange tijd verbroken zijn. De centrale blijft afgeschakeld, al zijn 2 van de 6 reactoren nog steeds in een warme afgeschakelde toestand om stoom en warmte te kunnen leveren aan de kerncentrale zelf en de nabijgelegen stad Enerhodar. Om de warmtevoorziening te kunnen blijven garanderen wanneer deze reactoren verder afgeschakeld worden, worden er 70 mobiele dieselboilers naar de stad gebracht en 7 naar de kerncentrale.

      Afgelopen week is door de Russische overheid een hoofdingenieur tot directeur van de kerncentrale Zaporizja benoemd, tegen de wil van het Oekraïens energiebedrijf in. Inmiddels heeft de Oekraïense toezichthouder de vergunning van de kerncentrale formeel ingetrokken, omdat de voorwaarden aan de organisatie met betrekking tot nucleaire veiligheid en stralingsbescherming met deze benoeming niet meer voldoende worden ingevuld.

      In de afgelopen week heeft IAEA ook verschillende onderzoeken bij de andere installaties uitgevoerd. Uit de missie naar de kerncentrale van Zuid-Oekraïne blijkt dat het personeel de centrale op een veilige manier in bedrijf houdt, in lijn met alle veiligheidsvoorwaarden in de vergunning. Op 23 november is bij de centrale enige tijd de externe stroomvoorziening uitgevallen, waarop volgens ontwerp de 2 kernreactoren die stroom leverden zijn afgeschakeld. De dieselgeneratoren hebben hierbij goed gefunctioneerd en de centrale van stroom kunnen voorzien. Er waren wel wat problemen met de communicatie.

      Een missie naar de Tsjernobyl-site is vorige week gestart. Missies naar de andere kerncentrales starten naar verwachting volgende week. Resultaten hiervan volgen later.

      Lees IAEA-update 134 voor meer informatie.

   5. 21 tot en met vrijdag 25 novemberKerncentrales weer aan elektriciteitsnet gekoppeld

      Afgelopen week is in heel Oekraïne het elektriciteitsnet op vele plaatsen zwaar beschadigd door Russische aanvallen. Hierdoor is in een groot deel van Oekraïne de stroom uitgevallen en op andere plaatsen had dit een serieuze invloed op de stabiliteit van het elektriciteitsnet. Dit alles heeft gevolgen gehad voor de 4 kerncentrales in het land.

      De grootste kerncentrale, die van Zaporizja, heeft woensdag opnieuw de verbinding met het net verloren, zo vermeldt IAEA-update 131. Deze kerncentrale moest terugvallen op noodstroom uit de dieselgeneratoren om de reactoren te koelen en alle veiligheidsfuncties te laten functioneren. Een dag later, op donderdag, waren zowel de hoofdverbinding als de reserveverbindingen weer hersteld. Hierdoor was koppeling aan de normale externe stroomvoorziening weer mogelijk, zo bevestigt ook het IAEAin IAEA-Update 132. De kerncentrale blijft vooralsnog afgeschakeld en levert dus geen elektriciteit aan het net.

      De andere 3 kerncentrales hebben weliswaar hun stroomverbinding behouden, maar zijn door de verstoring van het netwerk automatisch afgekoppeld en in vermogen teruggeschakeld. Deze automatische actie is een beveiliging van de kerncentrales, omdat deze niet veilig kunnen leveren aan een instabiel elektriciteitsnet. Er is aanvankelijk geprobeerd de kerncentrales op laag vermogen in werking te houden om energie voor eigen gebruik op te laten wekken, maar op donderdag is door de Oekraïense toezichthouder SRNIU aangegeven dat ook deze 3 centrales van noodstroom uit de dieselgeneratoren gebruik hebben moeten maken.

      Het IAEA gaf donderdag in IAEA-Update 132 aan dat de verwachting was dat in de loop van de dag de kerncentrales opnieuw aan het net gekoppeld konden worden. Later op de dag is vanuit het Oekraïense energiebedrijf Energoatom bevestigt dat de kerncentrales inderdaad weer aan het net zijn aangesloten en ook weer elektriciteit leveren. Dit is vrijdag ook bevestigd door het IAEA in IAEA-Update 133.

      Bij de beschietingen is voor zover op dit moment bekend geen schade ontstaan aan veiligheidssystemen van de kerncentrales. Ook zijn volgens het energiebedrijf de stralingsniveaus bij alle kerncentrales normaal, wat aangeeft dat er geen directe veiligheidsgevolgen bij de kerncentrales zijn. Dit wordt bevestigd door de internationaal gedeelde metingen van het landelijke stralingsmeetnet van Oekraïne. Toch benadrukt het IAEA dat dit de ernstigste situatie op het gebied van nucleaire veiligheid is geweest sinds het begin van de oorlog, waarbij alle vier de kerncentrales tegelijkertijd van hun noodvoorzieningen gebruik moesten maken.

   6. 20 novemberZware beschietingen bij Zaporizja-kerncentrale

      Op zaterdag 19 en zondag 20 november zijn rond de kerncentrale Zaporizja zware beschietingen geweest, meldt het IAEA in IAEA-update 128 en IAEA-update 129. De op de kerncentrale aanwezige experts van het IAEA rapporteerden tientallen zware explosies vlakbij de centrale. In sommige gevallen vlak naast de reactorgebouwen. Er zijn bij de aanval geen slachtoffers gevallen.

      Op het terrein van de kerncentrale zijn enkele gebouwen en systemen door de explosies beschadigd. Bijvoorbeeld een opslaggebouw voor radioactief afval en enkele hulpsystemen. Er zijn geen systemen geraakt die een direct belang hebben voor de nucleaire veiligheid of beveiliging. De stralingsniveaus in de omgeving van de centrale zijn normaal, wat bevestigt dat de reactorgebouwen en radioactief afval faciliteiten intact zijn. Ook de aansluitingen met het elektriciteitsnet zijn tijdens deze laatste beschietingen niet geraakt, waardoor de koeling van de reactoren niet in gevaar is gekomen.

   7. 16 novemberDeel van stroomvoorziening naar kerncentrale Rivne valt uit

      De kerncentrale van Khmelnytsky kreeg op 16 november om 02:45 uur (9 uur uur na de overschakeling op diesel), weer elektriciteit van buiten de locatie via de twee 330 kilovolt (kV) back-up hoogspanningslijnen; de dieselgeneratoren zijn weer stopgezet. Een van die back-up lijnen viel ongeveer een uur later opnieuw uit en werd op 16 november om 10:25 uur weer hersteld. De 2 reactoren blijven vooralsnog afgeschakeld tot ook de hoofdverbindingen weer hersteld en stabiel zijn.

      Ook een andere kerncentrale in het noordwesten van Oekraïne, Rivne genaamd, heeft op woensdag 16 november 2022 door beschietingen de verbinding met één van zijn 750 kV-elektriciteitslijnen verloren. Hierdoor moest de centrale tijdelijk in vermogen minderen. Deze centrale hoefde niet volledig af te schakelen en is ook niet zonder externe stroomverbinding geweest. Het IAEA wijst naar aanleiding van deze gebeurtenissen nogmaals op de kwetsbare situatie en het risico van de oorlogssituatie voor de nucleaire veiligheid van de kerncentrales in Oekraïne. 

      Eerder deze week had het IAEA ook juist bekend gemaakt veiligheidsmissies naar de 3 kerncentrales Khmelnytsky, Rivne en Zuid-Oekraïne te gaan organiseren op verzoek van de Oekraïense nucleaire autoriteit. IAEA wil ook een derde missie organiseren, te weten naar het terrein rond de gesloten kerncentrale van Tsjernobyl.

      Rond de kerncentrale van Zaporizja is het afgelopen week relatief rustiger en is er niet opnieuw stroomuitval geweest. De 6 reactoren zijn nog altijd afgeschakeld, 4 in afgekoelde toestand, 2 in zogenoemde “hot shutdown” om stoom en warmte te kunnen leveren aan het terrein van de centrale zelf en de direct naastgelegen stad Enerhodar. De plannen om een van de reactoren weer volledig op te starten om stroom te gaan leveren zijn voorlopig uitgesteld vanwege de onbetrouwbaarheid van de aansluitingen aan het stroomnet. 

   8. 15 novemberOok stroomuitval naar kerncentrale Khmelnytsky

      De aansluiting van de kerncentrale van Khmelnytsky met het elektriciteitsnet is op dinsdag 15 november om 17:35 uur (CET) volledig uitgevallen. Dit blijkt uit gegevens van de Oekraïense autoriteit en is bevestigd door de IAEA. Deze kerncentrale bestaat uit 2 kernreactoren van hetzelfde type als die van de kerncentrale in Zaporizja en ligt in het westen van de Oekraïne op circa 250 kilometer ten zuidwesten van hoofdstad Kiev. 

      Het wegvallen van de netaansluiting werd veroorzaakt door de raketaanvallen op de energie-infrastructuur van de Oekraïne door de Russen. De 4 werkende hoogspanningslijnen van de locatie zijn door de beschietingen in een periode van 2 ½ uur uur geleidelijk verloren gegaan. Bij het wegvallen van de verbinding met het stroomnetwerk zijn de 2 reactoren van de locatie stilgelegd, waardoor de levering van elektriciteit aan huishoudens, fabrieken en anderen is gestopt. 

      Aangezien de 2 back-up hoogspanningslijnen ook verloren waren, kwam Khmelnytsky in een zogenoemde Loss of Off-site Power situatie. Dit betekent dat de stroomvoorziening voor de noodzakelijke koeling van de 2 reactorkernen door dieselgeneratoren is overgenomen. 

   9. 5 novemberVerbinding tussen Zaporizja-kerncentrale en stroomnet hersteld

      Rond 22.00 uur is de 750 kV-elektriciteitslijn van de kerncentrale in Zaporizja gerepareerd. Hierdoor is de centrale weer verbonden met het elektriciteitsnet. Hiervoor draaide de centrale 2 dagen op noodstroom. De 330 kV-elektriciteitslijn met de elektriciteitscentrale in de buurt is ook hersteld. Deze was beschadigd door beschietingen op 2 november.

      Door de herstelde verbinding is de stroomvoorziening voor alle 6 reactor-units weer actief. Units 5 en 6 zijn in semi-hot shutdown modus gebracht: de reactoren kunnen dan stoom maken die processen in de kerncentrale aandrijft. De andere units blijven in cold shutdown.

      Het IAEA-team dat de laatste 4 weken aanwezig was bij de kerncentrale is nu vervangen. Het nieuwe team bestaat opnieuw uit 4 IAEA-experts die toezicht houden bij de centrale.

   10. 3 novemberStroomverbindingen kerncentrale Zaporizja opnieuw beschadigd

       De Oekraïense autoriteiten hebben op 3 november geïnformeerd dat door beschietingen opnieuw de 750 kV-hoofdstroomverbinding en de 330 kV-reserveverbindingen van de kerncentrale Zaporizja beschadigd zijn geraakt. Om de stroomvoorziening voor de koeling van de reactoren voort te zetten zijn de dieselgeneratoren voor noodstroom opgestart. De reactoren units 5 en 6 die nog niet actief stroom leverden zijn terug afgeschakeld naar cold shutdown. In deze status is de minste koelcapaciteit en stroom nodig om de reactoren veilig te houden.

       Deze melding komt na 2 weken van relatieve rust ronde de centrale. Op 31 oktober maakte het IAEA in Update 122 nog melding van het wegvallen van de hoofdverbinding door het ontploffen van een landmijn en schade aan 1 van de 3 reserveverbindingen, maar die konden dezelfde dag nog worden hersteld. De kerncentrale bleef toen een externe stroomverbinding behouden. De reactoren units 5 en 6 waren de afgelopen weken naar een status van hot shutdown gebracht. Ze leveren dan geen stroom, maar produceren wel warmte en stoom waarmee op de site van de kerncentrale zelf enkele processen kunnen worden aangedreven.

       Ondertussen zijn er nog steeds ernstige zorgen bij het IAEA over de werkomstandigheden voor het personeel in de kerncentrale, die nu door het Russische staatsbedrijf wordt ingelijfd. IAEA pleit daarom opnieuw voor een veilige zone rond de centrale en verbetering van de werkomstandigheden.

       In de afgelopen weken zijn ook signalen ontvangen van bouwwerkzaamheden op en rond de site. Geruchten over dat hier voorbereidingen worden getroffen voor het maken van zogenoemde “vuile bommen” kunnen door de IAEA-inspecteurs ter plaatse niet worden bevestigd.

   11. 14 oktoberReserveverbindingen hersteld van kerncentrale in Zaporizja

       Oekraïense technici hebben de reserveverbindingen van de Zaporizja-kerncentrale hersteld met het stroomnet en een energiecentrale in de buurt. Dat meldt IAEA-update 118. Deze verbindingen zijn nu niet in gebruik, maar kunnen wel worden ingezet als de 750 kV-hoofdverbinding opnieuw uitvalt.

       Afgelopen week viel de stroomverbinding meerdere keren uit. Daardoor moest de kerncentrale nooddiesels gebruiken om de reactorkoeling en andere veiligheidsvoorzieningen van stroom te voorzien. Voor deze dieselgeneratoren is extra brandstof geleverd, zodat deze de centrale in noodgevallen minimaal 10 dagen stroom kan geven.

       In de update schrijft het IAEA verder dat er wordt gewerkt aan de voorbereiding van het opnieuw opstarten van reactoren 5 en 6. Daarmee kan de centrale weer stroom leveren aan het net en zichzelf van stroom voorzien. Dit opstarten zal enkele dagen duren.

       In de overleggen van het IAEA met zowel Oekraïne als Rusland ging het over een veiligheidszone rond de centrale. Maar de nadruk werd ook gelegd op de werkomstandigheden van het personeel van de kerncentrale. Het personeel moet nu onder “onacceptabele druk” en zeer moeilijke omstandigheden hun werk uitvoeren. Hierdoor onstaat het risico op fouten. En dat is ook een risico voor de veiligheid van de centrale.

   12. 12 oktoberVerbinding stroomnet en Zaporizja-kerncentrale verbroken en hersteld

       In de ochtend verloor de kerncentrale in Zaporizja de verbindingen met het elektriciteitsnet, meldt IAEA-update 116. Dit is de 2e keer dat dit gebeurt in minder dan een week tijd. IAEA-update 117 laat weten dat de verbinding een paar uur later wel weer is hersteld. In de tussentijd hebben dieselgeneratoren de centrale stroom geleverd.

       Het Oekraïense staatsbedrijf Energoatom meldt dat beschietingen de oorzaak waren van het probleem. Deze beschietingen waren niet in de buurt van de centrale, maar hebben wel een verdeelstation geraakt. Daardoor stopte de verbinding tussen het elektriciteitsnet en de centrale. Energoatom is eigenaar van alle Oekraïense kerncentrales.

       De kerncentrale in Zaporizja levert nog steeds geen stroom aan de omgeving. Alle 6 de reactoren staan nog in cold shutdown.

   13. 11 oktoberIAEA bespreekt veiligheidszone met Russische president Poetin

       IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi had een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin. Het doel van het gesprek was om een nucleair ongeluk te voorkomen bij de kerncentrale in Zaporizja. Het IAEA wil daarom een veiligheidszone maken rondom de kerncentrale. Later deze week spreekt Grossi de Oekraïense president Volodymyr Zelensky ook opnieuw over dit onderwerp.

       Lees meer in het IAEA-persbericht van 11 oktober.

   14. 9 oktoberVerbinding Zaporizja-kerncentrale en elektriciteitsnet hersteld

       Oekraïense ingenieurs hebben de verbinding tussen de Zaporizja-kerncentrale en het elektriciteitsnet gerepareerd, schrijft het IAEA in IAEA-update 115. De dieselgeneratoren konden daardoor worden afgeschakeld. Alle 6 kernreactoren van de centrale zijn nu opnieuw in cold shutdown: afgeschakeld, terwijl de druk en temperatuur van het koelwater verlaagd zijn. Wel heeft de centrale steeds stroom nodig om de kernreactoren gekoeld te houden en andere veiligheidsfuncties in werking te houden.

       “Er is nu bijna elke dag een beschieting in de buurt van de Zaporizja-kerncentrale,” zegt IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi. “Waar het personeel en hun families wonen. Dit moet meteen stoppen. Deze situatie heeft nu al gevolgen voor de nucleaire veiligheid en beveiliging bij de kerncentrale.”

   15. 8 oktoberKerncentrale Zaporizja heeft stroomverbinding verloren

       De kerncentrale in Zaporizja heeft door een beschieting de verbinding met het elektriciteitsnet verloren. IAEA-update 114 meldt dat dit komt doordat de beschieting de laatste hoogspanningskabel heeft beschadigd. Ook de reserveverbindingen met een energiecentrale in de buurt werkten al niet meer. Daarom zijn de 16 dieselgeneratoren van de kerncentrale aangezet om stroom te leveren aan de centrale.

       Toen de stroomvoorziening weer stabiel was, zijn er 10 dieselgeneratoren uitgeschakeld. De 6 andere generatoren zorgen er nu voor dat de centrale stroom krijgt, een per kernreactor. Deze generatoren hebben genoeg brandstof om dit minimaal 10 dagen te doen. De koeling en alle veiligheidsfuncties werken hierdoor zoals het hoort. Het IAEA benadrukt wel dat de situatie bij de kerncentrale erg kwetsbaar is.

   16. 7 oktoberKernreactor Zaporizja aan noodstroom

       Zaporizja’s kernreactor unit 6 heeft 1,5 uur lang stroom gekregen van 5 dieselgeneratoren. In IAEA-update 113 staat dat dit nodig was, omdat een beschieting de enige werkende elektriciteitsverbinding met de reactor had beschadigd. Terwijl de dieselgeneratoren draaiden, heeft her personeel unit 6 aangesloten op andere elektriciteitsverbindingen. De koeling van de kernreactor bleef gedurende de storing werken.

   17. 5 oktoberIAEA in gesprek over bestuur kerncentrale Zaporizja

       Er zijn berichten dat Rusland plannen heeft om het bestuur van de kerncentrale in Zaporizja over te nemen. In IAEA-update 112 laat directeur-generaal Rafael Mariano Grossi weten dat hij hierover in gesprek gaat met de betrokken overheden. Grossi heeft ook gesprekken met Rusland en Oekraïne over een veiligheidszone rondom de kerncentrale.

       Sinds 11 september zijn alle reactoren van de kerncentrale in Zaporizja in 'cold shutdown': de reactoren zijn dan volledig afgeschakeld en de koelwatertemperatuur en -druk zijn omlaag gebracht. Nu is het personeel bezig met de voorbereidingen voor herstart van een reactor: unit 5. Deze reactor wordt opnieuw opgestart met minder vermogen, maar zorgt zo wel voor de stoom en hitte die de centrale zelf nodig heeft.

       Tot slot: er was op 4 oktober weer een beschieting in de buurt van de kerncentrale. Hierbij is de centrale niet beschadigd.

   18. 4 oktoberDirecteur kerncentrale Zaporizja vrij, maar stopt

       In IAEA-update 111 laat het IAEA weten dat Ihor Murashov is vrijgelaten, directeur van de kerncentrale in Zaporizja. Murashov is nu bij zijn familie in Oekraïens gebied en gaat niet door met zijn werk voor de kerncentrale. Het is nog niet bekend wie hem zal vervangen als directeur.

       Sinds 1 oktober zijn er geen beschietingen of ontploffingen meer geweest in de buurt van de kerncentrale in Zaporizja.

   19. 1 oktoberDirecteur kerncentrale Zaporizja vast

       IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi laat weten dat Zaporizja’s kerncentraledirecteur Ihor Murashov tijdelijk wordt vastgehouden. IAEA-update 110 laat weten dat Grossi contact heeft gehad met de betrokken overheden. “Dit is zorgwekkend en veroorzaakt ook stress bij het personeel, wat invloed heeft op de nucleaire veiligheid en beveiliging,” zegt hij.

       Er zijn ook weer ontploffingen geweest in de buurt van de kerncentrale in Zaporizja, waarschijnlijk opnieuw door landmijnen. Deze ontploffingen hebben de kerncentrale niet beschadigd. Daarom zijn er geen gevolgen voor de veiligheid of veiligheidssystemen van de centrale.

   20. 30 septemberLandmijn beschadigt laagspanningskabel Zaporizja-kerncentrale

       De ontploffing van een landmijn heeft een laagspanningskabel beschadigd in de buurt van de Zaporizja-kerncentrale. Dit staat in IAEA-update 109. Op 29 september beschadigde zo’n ontploffing de voeding van stikstof-zuurstofstation 2 van de unit 6-reactor. Hierdoor ontstond ook kortsluiting in de transformator van unit 6.

       Deze gebeurtenissen hebben geen invloed gehad op de werking van de veiligheidssystemen. Verder heeft het personeel van de kerncentrale de rookontwikkeling bestreden en de brandweer gebeld. De brandweer heeft de situatie weer veilig verklaart. Er zijn geen verhoogde stralingsniveaus gemeten. Ook zijn er reserveonderdelen waarmee de beschadigingen kunnen worden gerepareerd.

   21. 29 septemberIAEA stuurt apparatuur naar Oekraïne

       Het IAEA bereidt zendingen voor met apparatuur naar Oekraïne. Hiermee kan het land beter zorgen voor nucleaire veiligheid en beveiliging. Dit is de 3^e zending in de afgelopen maanden, zegt directeur-generaal Rafael Mariano Grossi in IAEA-update 108. De zending bevat bijvoorbeeld stralingsmeters, mobiele telefoons en draagbare stroombronnen.

       Verder benoemt de update dat er nog 2 landmijnen zijn ontploft in de buurt van de kerncentrale in Zaporizja. Weer was er geen schade. De oorzaak van de ontploffingen wordt nog wel onderzocht. Op 28 september kwamen er al 3 landmijnen tot ontploffing door wilde dieren.

   22. 28 septemberLandmijnen ontploft bij Zaporizja-centrale

       IAEA-update 107 meldt dat er 3 landmijnen zijn ontploft in de buurt van de kerncentrale in Zaporizja. Dit heeft de centrale niet beschadigd. Wilde dieren hebben de ontploffingen waarschijnlijk veroorzaakt door op de landmijnen te stappen. “Een veiligheidszone zou voorkomen dat de kerncentrale beschadigingen oploopt door militaire middelen,” stelt Rafael Mariano Grossi, directeur-generaal van het IAEA.

   23. 27 septemberWeer beschietingen bij kerncentrale Zaporizja

       Na een aantal rustige dagen is het terrein van kerncentrale Zaporizja gisteren en eergisteren weer onder vuur genomen. Er is geen schade ontstaan aan vitale infrastructuur of installaties. Wel zijn een aantal ruiten gesneuveld van de turbinehal van kernreactor 2, zo meldden IAEA-experts ter plaatse. 

       Het pleidooi van de IAEA voor een veiligheidszone rond de centrale blijft onverminderd van kracht. Het atoomagentschap is hierover vorige week in New York in gesprek gegaan met Rusland en Oekraïne. Meer informatie vindt u in IAEA-update 106.

   24. 21 septemberElektriciteitskabels kerncentrale Zaporizja beschadigd

       Beschietingen hebben elektriciteitskabels van de Zaporizja-kerncentrale beschadigd, stelt IAEA-update 105. Daardoor heeft 1 van de 6 kernreactoren (unit 6) stroom moeten krijgen van de dieselgeneratoren die voor noodsituaties zijn bedoeld. Deze generatoren zijn automatisch gestart en hebben de reactor 40 minuten lang stroom geleverd voor koeling en veiligheidsfuncties. Daarna is de elektriciteitsverbinding hersteld. De andere 5 kernreactoren zijn niet beïnvloed door de beschietingen. 

       Beschietingen op 20 september hebben pijpleidingen beschadigd van de kerncentrale in Zaporizja. Hierdoor konden deze pijpleidingen de warmte van de reactoren tijdelijk niet afvoeren. Omdat het veiligheidssysteem van de kerncentrale nog andere manieren heeft om warmte af te voeren, heeft dit geen nadelige gevolgen gehad voor de koeling.

   25. 19 septemberOntploffing bij Zuid-Oekraïense kerncentrale

       Oekraïne heeft het IAEA laten weten dat een beschieting een ontploffing heeft veroorzaakt bij de Zuid-Oekraïense kerncentrale. In IAEA-update 104 laat directeur-generaal Rafael Mariano Grossi weten dat dit 3 hoogspanningslijnen en de ramen van de centrale heeft beschadigd. De kerncentrale is nog wel verbonden met het elektriciteitsnetwerk en de 3 kernreactoren functioneren normaal. Ook is er geen personeel gewond geraakt.

       "De ontploffing van vandaag laat duidelijk zien met welke gevaren kerncentrales in Oekraïne te maken kunnen krijgen," meldt Grossi. "Elke militaire actie die de nucleaire veiligheid bedreigt, is onacceptabel en moet meteen stoppen." De Zuid-Oekraïense kerncentrale ligt op ongeveer 250 kilometer afstand van de centrale in Zaporizja. Allebei de kerncentrales gebruiken hetzelfde type kernreactoren.

       De Zaporizja-kerncentrale verloor de verbinding met de thermische centrale in de buurt. De oorzaak daarvan is nog niet bekend. "Vorige week zagen we verbetering rondom de stroomvoorziening, maar vandaag zijn we geïnformeerd over een tegenslag," zegt Grossi. "De centrale ligt midden in een oorlogsgebied en deze situatie is niet veilig of stabiel. Daarom moet daar snel een veiligheidszone komen." Later deze week bezoekt Grossi de Verenigde Naties in New York om deze veiligheidszone verder te bespreken.

   26. 17 septemberKerncentrale Zaporizja weer aan elektriciteitsnet

       De kerncentrale in Zaporizja is weer aangesloten op het elektriciteitsnet, vertelt het IAEA in IAEA-update 103. Dat komt doordat ingenieurs 1 van 4 hoogspanningskabels hebben gerepareerd. Via deze herstelde aansluiting krijgt de centrale nu stroom voor het koelen van de reactoren en alle veiligheidsfuncties. De 3 reserveverbindingen hoeven daarom niet meer gebruikt te worden.

   27. 13 septemberBelangrijke energievoorzieningen hersteld voor centrale Zaporizja

       Oekraïense technici hebben verdere vooruitgang geboekt bij het herstel van de vitale energievoorzieningen in de omgeving van de kerncentrale van Zaporizja, meldt het IAEA in IAEA-update 102. De vertegenwoordigers van het internationale atoomenergieagentschap ter plaatse zijn gisteren geïnformeerd dat de reactor opnieuw is aangesloten op de 3e reserveverbinding.

       Deze reserveverbinding is weer beschikbaar voor de kerncentrale na reparatie van een schakelkast in een nabijgelegen elektriciteitscentrale, een paar dagen nadat deze door bombardementen was beschadigd. De kapotte schakelkast leidde er onder andere toe dat de stad Enerhodar, waar een groot deel van de medewerkers van de kerncentrale woont, in duisternis werd gehuld. De stroomvoorziening van deze stad is met de reparatie ook weer hersteld.

       Alle 3 reservestroomverbindingen zijn in de afgelopen dagen hersteld. Een van deze verbindingen voorziet de kerncentrale nu van stroom om de 6 afgeschakelde reactoren te koelen. Bovendien levert hij stroom om belangrijke veiligheidsfuncties te laten functioneren. De 2 andere reserveverbindingen worden achter de hand gehouden.

       Directeur-generaal Grossi van het IAEA blijft benadrukken dat de veiligheidssituatie rondom de kerncentrale fragiel is, ook al zijn er recentelijk geen bombardementen geweest in de directe omgeving van Zaporizja. De 4 hoofdverbindingen die de kencentrale van stoom moeten voorzien, functioneren nog steeds niet en de centrale levert zelf ook geen elektriciteit aan huishoudens, fabrieken en instellingen.

       Verder meldt het IAEA dat als onderdeel van de ondersteunings- en assistentiemissie aan Oekraïne een tweede levering van stralingsmeetapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen  is gearriveerd, beschikbaar gesteld door Hongarije, Roemenië en Spanje.

   28. 12 septemberZaporizja: weer reserveverbinding hersteld en kernreactor 6 afgeschakeld

       In IAEA-update 101 schrijft het IAEA dat er een 2ᵉ reserveverbinding is hersteld tussen de kerncentrale in Zaporizja en het stroomnet. De centrale kan nu via de ene verbinding stroom krijgen voor het koelen van de reactor en voor de andere veiligheidsfuncties. Terwijl de andere verbinding nu niet gebruikt hoeft te worden, maar wel kan worden ingezet als dat nodig is. De 4 hoofdverbindingen met het stroomnet zijn nog niet hersteld.

       Ook heeft de unit 6-reactor nu de status van 'cold shutdown' bereikt. Dit betekent dat de reactor volledig is afgeschakeld en dat de koelwatertemperatuur en -druk omlaag zijn gebracht. In deze veilige afgeschakelde toestand heeft de reactor minder koeling nodig. Tot afgelopen zaterdag was de unit 6-reactor nog in bedrijf. De andere 5 reactoren zijn al langer afgeschakeld.

       IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi blijft het belang onderstrepen van een veiligszone rondom de kerncentrale. "Ik ben eerste gesprekken begonnen met de betrokken partijen," zegt hij in een statement richting de Raad van Bestuur van IAEA.

   29. 11 septemberReserveverbinding kerncentrale Zaporizja gerepareerd

       Een van de reserveverbindingen van de Zaporizja-kerncentrale met het stroomnet is gerepareerd. Dat meldt het IAEA in IAEA-update 100. Zo krijgt de centrale weer energie van buitenaf, waardoor reactoren kunnen worden gekoeld en ook alle andere veiligheidsfuncties stroom krijgen. De afgelopen week draaiden deze systemen op stroom die unit 6 zelf leverde. 

       Verder laat het IAEA weten dat unit 6 is afgeschakeld nadat de stroomverbinding hersteld was. De reactor wordt ook in 'cold shutdown' gezet: een veilige afgeschakelde toestand waarbij de temperatuur en druk omlaag zijn gebracht. Dat duurt ongeveer 30 uur. Hiervoor wordt gekozen uit veiligheidsoverwegingen: de maximale gevolgen bij een ongeval zijn kleiner bij een reactor in cold shutdown dan bij een reactor die in werking is. De andere reactoren zijn al in cold shutdown: sommige al maanden, unit 5 sinds ruim een week. Dit betekent dat de kerncentrale dus geen stroom meer levert aan het net.

       De kerncentrale blijft zelf wel stroom nodig hebben om de 6 reactoren en opslagbassins veilig te blijven nakoelen. Wanneer de verbinding met het stroomnet opnieuw wegvalt, zal stroom met dieselgeneratoren worden opgewekt. 1 dieselgenerator per reactor is voldoende. De kerncentrale heeft als noodvoorziening 20 van deze dieselgeneratoren en een dieselvoorraad voor minimaal 10 dagen.

   30. 9 septemberRadiologische noodsituatie bij kerncentrale Zaporizja

       Het IAEA meldt dat het elektrische verdeelstation bij de Oekraïense stad Enerhodar, naast de kerncentrale Zaporizja, is beschadigd door beschietingen en niet snel gerepareerd kan worden. Het verdeelstation levert stroom aan de centrale Zaporizja en aan de stad Enerhodar.

       Er is nu geen sprake van een acute radiologische noodsituatie. Gezien de toegenomen en aanhoudende beschietingen, verwacht het IAEA dat er weinig kans is op herstel van de externe stroomvoorziening naar de centrale, omdat de beschietingen voortdurend en herhaaldelijk schade toebrengen aan de energie-infrastructuur. Daarom overweegt de beheerder van de centrale de laatste draaiende reactor stil te leggen.

       Deze reactor is nog in gebruik en levert stroom aan het terrein van de centrale (en dus ook de koelsystemen). Mocht de reactor worden stilgelegd, dan zijn er noodstroomdiesels die de reactor van stroom voorzien en koelen.

       De recente ontwikkelingen hebben gevolgen voor de mensen in Enerhodar. Het IAEA geeft aan dat zij nu geen stroom hebben, die normaal geleverd werd door de centrale. “Er is geen stromend water, geen stroom, geen riolering.”

       Het IAEA benadrukt nogmaals dat er een veiligheidszone rond de kerncentrale Zaporizja moet komen.

       Zie ook het statement van directeur-generaal Grossi van IAEA: Serious Situation at Ukraine’s Zaporizhzhya Nuclear Power Plant | IAEA.

   31. 7 septemberVerbinding Zaporizja-kerncentrale met thermische centrale weer beschadigd

       De directe reservestroomverbinding van de Zaporizja-kerncentrale met de thermische centrale in de buurt is opnieuw ernstig beschadigd door beschietingen. Dat vertelt het IAEA in IAEA-update 99. Er zijn geen nieuwe gevolgen voor de centrale, omdat de centrale al losgekoppeld was van het stroomnet vanwege eerdere schade.

   32. 6 septemberConclusies IAEA over Zaporizja

       

       Het IAEA trekt in haar rapport conclusies over de actuele situatie bij de kerncentrale Zaporizja in relatie tot de 7 voorwaarden voor veiligheid (7 pillars of nuclear safety and security). Dit geeft een concreet beeld van de actuele situatie en onderstreept de noodzaak van het creëren van een veilige zone rond de centrale.

       1. Fysieke integriteit:
          Door herhaaldelijke beschietingen is er veel schade ontstaan aan ondersteunende faciliteiten en gebouwen op het terrein van de kerncentrale. Zo zijn het brandweerstation, de waterzuivering, een laboratorium en ook een opslagfaciliteit voor splijtstof beschadigd geraakt. De reactorgebouwen zelf zijn intact. Er is tot nu toe geen nucleaire noodsituatie ontstaan en ook de stralingsniveaus op en rond de centrale zijn normaal, maar het is mogelijk dat er nog onzichtbare schade aan veiligheidssystemen is. Experts van het IAEA onderzoeken dit nog. Om verdere, ernstiger schade te voorkomen is het van 
          belang dat er een veiligheidszone rond de kerncentrale wordt gecreëerd.
       2. Veiligheidssystemen en -apparatuur
          Experts van het IAEA hebben vastgesteld dat alle veiligheidssystemen van de op dit moment werkende kernreactor (unit 6) van de centrale functioneren. Voor zover bekend functioneren de veiligheidssystemen ook bij de andere reactoren. Dit moet nog nader onderzocht worden. De IAEA benadrukt dat de situatie gevaarlijk is: het is door de militaire activiteit op en rond de centrale zeer wel mogelijk dat veiligheidssystemen alsnog beschadigd raken.
       3. Personeel van de kerncentrale
          De druk op het personeel van de kerncentrale is groot. IAEA spreekt van een onhoudbare situatie die kan leiden tot menselijke fouten met een risico voor de nucleaire veiligheid. Er is een tekort aan personeel. Het voor de veiligheid essentiële reactorpersoneel op de regelzaal wordt wel afgelost en werkt in reguliere shifts van 8 uur. De omstandigheden zijn echter moeilijk en veel faciliteiten en werkplekken zijn beschadigd. De crisisresponsstaf is vrijwel volledig beschikbaar en houdt nog steeds reguliere trainingen en oefeningen. Naast het reguliere personeel is er ook personeel van het Russische energiebedrijf Rosatom ter plaatse.
       4. Continue externe stroomvoorziening

          Het beeld van de afgelopen weken wordt in het rapport bevestigd. Al langere tijd zijn eerst twee, daarna drie van de vier reguliere verbindingen met het hoogspanningsnet verbroken. Afgelopen weken is ook enkele keren de laatste vierde verbinding uitgevallen. Naast deze vier verbindingen is er een vijfde reserveverbinding. Deze verbinding met een energiecentrale in de buurt is voldoende om de hele kerncentrale van stroom te voorzien en kan ook gebruikt worden om energie aan de omgeving te leveren. Ook deze verbinding is al enkele malen beschadigd geweest.

          De centrale kan hiernaast ook zichzelf van stroom voorzien; hiervan is ook al enkele malen gebruik gemaakt. Noodstroomvoorzieningen met dieselgeneratoren zijn intact en er is voor minimaal 10 dagen dieselvoorraad aanwezig. De dieselbevoorrading is echter wel een uitdaging, dus bij langere uitval van netverbindingen is er een risico op stroomuitval. Het IAEA benadrukt dat reparatie en het zeker stellen van de stroomvoorziening van groot belang is voor continuïteit van de koeling van de centrale en daarmee de nucleaire veiligheid.

       5. Bevoorrading en logistieke keten
          Op dit moment zijn er geen tekorten in onderdelen voor veiligheidssystemen. De meeste reserveonderdelen zijn voldoende voorradig en de dieselvoorraad is maximaal gevuld. De voorraad materialen benodigd voor crisisrespons is op peil. Materialen voor herstel van de  hoogspanningsaansluitingen zijn moeilijker te verkrijgen, wat het herstel vertraagt.
          Bevoorrading van de kerncentrale is echter moeilijk gezien de beschietingen en de schade in de omgeving. Dit kan op langere termijn een knelpunt worden, bijvoorbeeld wanneer een beroep gedaan moet worden op de dieselvoorraden.

       6. Stralingsmetingen en crisisvoorbereiding
          De stralingsmeetsystemen in en rond de kerncentrale zijn grotendeels operationeel. Er is echter wel een probleem met het op afstand uitlezen van de stralingsmetingen op het terrein van de kerncentrale en aan de terreingrens. Dit komt doordat communicatiekabels beschadigd zijn. Daardoor is het moeilijker om continu het volledige beeld te hebben van de stralingsniveaus. Door het verlies van externe stroomverbinding is op 2 september jongstleden tijdelijk het gehele stralingsmeetsysteem bij de kerncentrale uitgevallen.

          Het landelijke meetnet van Oekraïne, dat tevens internationaal is gekoppeld aan het EURDEP systeem, is wel continu in werking en uitleesbaar gebleven. Op geen enkel moment is een verhoogd stralingsniveau gemeten, niet op het terrein van de kerncentrale zelf, en ook niet door het landelijke meetnet. De crisisvoorbereiding kent wat beperkingen doordat het brandweerstation van de kerncentrale ernstig is beschadigd. Ook het gebouw waarin het centrale alarmsysteem is gehuisvest, is afgelopen week geraakt. De crisisresponsstaf is echter wel vrijwel volledig beschikbaar en de voorraden van materialen zijn op orde.

       7. Directe communicatie met de toezichthouder
          De Oekraïense toezichthouder SNRIU kan geen inspecties uitvoeren op het terrein van de kerncentrale Zaporizja. Ook direct contact tussen de toezichthouder en veiligheidsvertegenwoordigers van de kerncentrale is vrijwel niet mogelijk. Dat komt ook doordat communicatieverbindingen en internet steeds wegvallen. Voor zover mogelijk wordt nog wel toezicht op afstand gehouden en zo zicht gehouden op de situatie in de kerncentrale. Het IAEA blijft nu met twee experts achter bij de kerncentrale om continu een onafhankelijk beeld van de veiligheidssituatie te kunnen vormen en het contact met de Oekraïense toezichthouder en de internationale gemeenschap te verbeteren.

   33. 6 septemberIAEA: veiligheidszone nodig rond kerncentrale Zaporizja

       Het IAEA pleit voor een veiligheidszone rond de Oekraïense kerncentrale Zaporizja. Ook blijft IAEA met enkele experts in de door Rusland bezette centrale aanwezig voor assistentie en toezicht. Dit blijkt uit het rapport dat IAEA vandaag publiceerde, nadat vorige week een internationale missie voor het eerst sinds de bezetting toegang kreeg tot de kerncentrale.

       De missie heeft kunnen zien dat er schade is aan verschillende gebouwen en verbindingen. Daarnaast bevestigt het agentschap de beelden die de Oekraïense toezichthouder heeft gemeld.

       Er is gesproken met medewerkers van de centrale. Hieruit blijkt dat de Oekraïense medewerkers onder “constante hoge stress en druk” werken. “Dit is niet houdbaar en kan leiden tot menselijke fouten met implicaties voor de nucleaire veiligheid,” aldus het IAEA.

       Ook volgens Mark van Bourgondiën, adviseur nucleaire veiligheid bij de ANVS, blijft de situatie rond Zaporizja zorgelijk: “Er is tot nu geen sprake van een acute noodsituatie, maar zolang er daar nog steeds oorlogshandelingen zijn, kan die wel ontstaan.” 

       Voor Nederland zijn er tot op dit moment geen directe gevolgen. Ook wanneer er echt iets met de centrale zou gebeuren, zijn er vooral gevolgen voor de directe omgeving van de centrale en in het grensgebied.

       Een ongeval in een kerncentrale in Oekraïne zal niet leiden tot stralingsniveaus in Nederland waarbij directe maatregelen als evacueren, schuilen of het slikken van jodiumtabletten nodig zijn. De afstand van Nederland tot Oekraïne is zodanig groot dat dit niet nodig is.

       Afhankelijk van het soort ongeval, is het mogelijk dat zogenoemde indirecte maatregelen nodig zijn ter bescherming van de voedselketen, zoals een graasverbod voor bijvoorbeeld koeien.

   34. 5 septemberReserveverbinding Zaporizja uit om brand te blussen

       Een reserveverbinding van de kerncentrale in Zaporizja met het stroomnetwerk is gisteren tijdelijk uitgeschakeld om een brand te blussen, vermeldt IAEA-update 98. De reserveverbinding wordt weer aangezet als de brand is geblust. Op dat moment kan de kerncentrale ook weer stroom leveren aan het elektriciteitsnet.

       Op dit moment is 1 van de 6 kernreactoren in bedrijf. Deze reactor levert nu de stroom voor alle voorzieningen op het terrein van de kerncentrale. Daardoor is het niet nodig om de noodstroomvoorzieningen te gebruiken. Ondertussen wordt ook gewerkt aan het herstel hoofdaansluiting aan het stroomnet. Die raakte vorige week beschadigd. De verwachting is dat deze verbinding over enkele dagen weer is hersteld.

       Verder liet het IAEA weten dat 4 van de 6 experts de kerncentrale in Zaporizja hebben verlaten. 2 blijven bij de centrale om toezicht te houden en onafhankelijk verslag uit te brengen. De experts kwamen op 1 september aan bij de kerncentrale om de nucleaire veiligheid, beveiliging en werkomstandigheden te beoordelen. Dinsdag 6 september deelt directeur-generaal Grossi de bevindingen van het IAEA-team.

   35. 3 septemberKerncentrale Zaporizja opnieuw verbinding kwijt

       De kerncentrale in Zaporizja verloor opnieuw haar verbinding met de 4ᵉ hoogspanningslijn, laat het IAEA weten in IAEA-update 97. De andere 3 hoogspanningslijnen waren eerder door de oorlog niet meer beschikbaar. De centrale bleef wel aangesloten op de reservelijn, waardoor de centrale stroom bleef krijgen via de elektriciteitscentrale in de buurt. Er is nog 1 van de 6 kernreactoren in bedrijf. Die zorgt ervoor dat er genoeg stroom is om de reactoren te koelen en andere veiligheidsfuncties te laten werken in en om de centrale.

       Bij het ontwerpen van kerncentrales wordt er rekening gehouden met bepaalde ongevalssituaties, zoals het verliezen van de beschikbaarheid van een hoogspanningslijnen. Er zijn dan reservevoorzieningen, zoals een alternatieve stroomaansluiting en dieselgeneratoren. Daardoor heeft het geen directe gevolgen voor de nucleaire veiligheid van de centrale als de aansluiting op het stroomnetwerk tijdelijk wegvalt. Bij de centrale van Zaporizja is dat ook zo. Door de oorlogssituatie zijn er wel onzekerheden over de back-upsystemen. Daarom is het belangrijk dat de IAEA aanwezig is om stabiliteit te brengen en de juiste informatie te geven.

       “Ons team ter plaatse kreeg snel betrouwbare informatie over de laatste ontwikkelingen,” vertelt directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van de IAEA. “We begrijpen nu al beter hoe de reserveverbinding de centrale met het stroomnetwerk verbindt. Dit is cruciale informatie voor het beoordelen van de situatie [bij de kerncentrale].” Grossi en zijn IAEA-team zijn sinds donderdag in Zaporizja om de veiligheid en beveiliging van de kerncentrale in kaart te brengen. In de week van 5 september delen ze hun bevindingen.

   36. 29 augustusIAEA-missie onderweg naar kerncentrale Zaporizja

       Directeur-generaal Rafael Mariano Grossi laat via Twitter weten dat de IAEA-missie onderweg is. Hij vertelt dat de missie later deze week bij de kerncentrale in Zaporizja aankomt. In deze missie moet de schade bij de centrale volledig in kaart worden gebracht en worden verzekerd dat de veiligheidssystemen inderdaad nog functioneren.  Daarnaast zal het IAEA aandacht besteden aan de werkomstandigheden van het personeel en controles doen op de aanwezigheid en correcte registratie van alle aanwezige splijtstof.

       Deze mededeling volgt 2 IAEA-statements op:

       1. IAEA-statement 96: Oekraïne laat het IAEA weten dat er weer beschietingen waren, maar geeft aan dat de stralingsniveaus bij de centrale normaal zijn gebleven en dat alle veiligheidssystemen van de kerncentrale functioneren. Verder zou er geen sprake zijn van een waterstoflek. De aansluiting aan het elektriciteitsnet is intact en ook de reserveverbinding met de nabijgelegen gascentrale functioneert. De schade door de beschietingen wordt nog onderzocht, maar het is wel duidelijk dat er gebouwen op het terrein zijn geraakt, op ongeveer 100 meter afstand van de kernreactoren. Het zou gaan om gebouwen waarin waterbehandeling, afvalverwerking en reparatiewerk van onderdelen plaatsvindt.
       2. IAEA-statement 95: het IAEA schrijft dat Oekraïne heeft laten weten dat de verbinding met de laatst uitgevallen hoogspanningslijn hersteld is. De kerncentrale krijgt weer stroom van het net, zoals normaal. De andere 3 verbindingen die eerder zijn uitgevallen, zijn nog niet hersteld. Daarnaast is een van de reactoren weer opgestart en op het spanningsnet aangesloten. Het IAEA noemt dit nieuws positief, maar directeur-generaal Grossi onderstreept wel de ernst van de situatie.

   37. 25 augustusLaatste elektriciteitsverbinding centrale Zaporizja tijdelijk verbroken

       De laatste van de 4 gewone elektriciteitsverbindingen met de kerncentrale in Zaporizja werd donderdag 25 augustus tijdelijk verbroken. Dit heeft de Oekraïense nucleaire toezichthouder bericht aan het IAEA.

       Volgens IAEA-statement 94 heeft Oekraïne gemeld dat de kerncentrale 2 keer de verbinding verloor met de stroomvoorziening. Een dag eerder werd een reserveverbinding beschadigd. Deze was inmiddels hersteld.  De centrale bleef daarom verbonden met de elektriciteitscentrale (een kolencentrale) in de buurt. De 2 reactoren van de kerncentrale die tot nu toe in bedrijf waren, zijn bij het verlies van de verbinding met het net afgeschakeld. Hierdoor is in een deel van het zuiden en oosten van Oekraïne de elektriciteit volledig uitgevallen. In de zuidelijke regio Kherson is hierdoor ook de drinkwatervoorziening geraakt.

       IAEA meldt verder dat het geen informatie heeft over de oorzaak van de storingen. De kerncentrale, die bestaat uit 6 reactoren, heeft normaal gesproken 4 externe stroomverbindingen. 3 ervan zijn uitgeschakeld tijdens het conflict en de laatste was dus ook tijdelijk buiten bedrijf. Omdat de reserveverbinding was hersteld met de elektriciteitscentrale in de buurt, hoefden de aanwezige dieselgeneratoren niet te worden ingezet. Als alle externe stroomverbindingen uitvallen, kunnen die de centrale van elektriciteit voorzien.

       Directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van het IAEA benadrukt dat er dringend een missie naar Zaporizja moet afreizen. “Bijna elke dag is er een nieuw incident bij de kencentrale van Zaporizja. We kunnen het ons niet veroorloven om nog meer tijd te verliezen. Ik ben vastbesloten om persoonlijk een IAEA-missie naar de centrale te leiden, om te helpen bij het stabiliseren van de nucleaire veiligheid daar.”

       Mark van Bourgondiën, teamleider Straling, Afval en Ontmanteling bij de ANVS, gaf op vrijdagochtend op NPO Radio 1 een toelichting op de situatie bij Zaporizja. Ook hij benadrukte dat er veel zorgen zijn over de nucleaire veiligheid als gevolg van de schade aan de stroomvoorziening. “Maar er is geen sprake van een directe dreiging van een nucleaire ramp. Er zijn nog altijd backups aanwezig voor de noodzakelijke koeling.”

   38. 24 augustusStroomverbinding Zaporizja verbroken en hersteld

       De Oekraïense nucleaire toezichthouder heeft gisteren laten weten dat er opnieuw schade is ontstaan in de omgeving van de kerncentrale in Zaporizja. Volgens een bericht aan het IAEA (Internationaal Atoom Energie Agentschap) gaat het niet om de nucleaire installaties zelf, maar om ondersteunende faciliteiten, zoals een laboratorium en chemische installaties. Ook de stroomverbinding van de kerncentrale met een elektriciteitscentrale (niet nucleair) in de buurt werd verbroken. Deze elektriciteitscentrale kan dienen als reservestroomvoorziening voor de kerncentrale als de normale verbindingen zijn uitgeschakeld.

       De stroomverbinding is inmiddels hersteld, maar de elektriciteitsvoorziening van de centrale blijft kwetsbaar. Behalve de nu gerepareerde reserveverbinding, is er van de 4 gewone stroomverbindingen aan het nationale net nog maar 1 in werking. Een betrouwbare externe elektriciteitsvoorziening is belangrijk voor de nucleaire veiligheid. Ook nog lange tijd na afschakeling van de centrale zelf. De kerncentrale is nog steeds in werking: 2 van de 6 kernreactoren van de centrale leveren elektriciteit aan het stroomnet.

       In een reactie op deze nieuwste berichten onderstreept directeur-generaal Grossi van het IAEA opnieuw de zorgen die het agentschap heeft. Hij benadrukt verder het belang van een IAEA-missie om de veiligheidssituatie rond de centrale te verbeteren. In IAEA-statement 93 meldt Grossi hij dat het agentschap met alle betrokken partijen intensief in gesprek is om dit voor elkaar te krijgen. Hij hoopt de missie binnen enkele dagen te kunnen uitvoeren.

   39. 19 augustusIAEA: spanningen bij kerncentrale Zaporizja moeten stoppen

       In IAEA-statement 92 heeft directeur-generaal Rafael Mariano Grossi opnieuw gezegd dat het belangrijk is dat de spanningen stoppen rondom de kerncentrale in Zaporizja. Ook gaf hij aan dat de IAEA een onmisbare rol kan spelen voor de nucleaire veiligheid en beveiliging bij de centrale. Een bezoek van IAEA aan de centrale is nog niet mogelijk geweest. Wel kan de IAEA op afstand zien wat de status van de reactoren is en een algemene indruk krijgen van de situatie.

   40. 15 augustusVN kan IAEA-missie begeleiden

       De Verenigde Naties hebben laten weten dat ze de IAEA-missie naar de centrale in Zaporizja kunnen begeleiden. Woordvoerder Stephane Dujarric gaf daarbij wel aan dat Oekraïne en Rusland daar allebei mee moeten instemmen.

   41. 12 augustusOproep: Rusland moet centrale Zaporizja verlaten

       Nederland en 41 andere landen hebben Rusland in een statement opgeroepen om de kerncentrale in Zaporizja meteen te verlaten. Ook onderstrepen de landen het belang van het werk van de IAEA voor de nucleaire veiligheid.

   42. 10 augustusHoogspanningslijn kerncentrale Zaporizja hersteld

       Directeur-generaal Grossi heeft in IAEA-update 90 aangekondigd dat hij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties donderdag toespreekt. Dan vertelt hij over de situatie bij Zaporizja en geeft hij een update over de IAEA-missie die hij naar de kerncentrale wil sturen.

       Verder benoemt Grossi dat er een hoogspanningslijn is hersteld bij de kerncentrale. Dat noemt hij een positieve ontwikkeling, na eerdere beschadigingen aan het elektriciteitsnetwerk.

   43. 6 augustusBeschadiging bijgebouw Zaporizja

       Oekraïne heeft het IAEA geïnformeerd dat er op vrijdag 5 augustus 2022 beschietingen zijn geweest bij de kerncentrale Zaporizja in Oekraïne. Een bijgebouw op het terrein zou beschadigd zijn. Er zou geen schade zijn aan de reactoren en ook zou er geen radioactiviteit zijn vrijgekomen.

       Mariano Grossi, directeur-generaal van het IAEA, heeft in een IAEA-update 88 nogmaals benadrukt dat het IAEA een missie van deskundigen naar de centrale wil sturen. Het IAEA blijft de situatie rond de centrale nauwlettend volgen, en berichten daarover publiceert IAEA op hun website.

   44. 5 augustusNieuwe beschietingen bij Zaporizja

       Er zijn opnieuw beschietingen geweest bij de kerncentrale Zaporizja. Wij actualiseren de tijdlijn naar aanleiding van nieuwe ontwikkelingen. Tot die tijd zijn actuele berichten over de situatie bij Zaporizja ook te vinden op de website van het IAEA.

   45. 24 aprilIAEA-team naar kerncentrale Tsjernobyl

       Vanaf 25 april is een team van IAEA-medewerkers aanwezig op de locatie van kerncentrale Tsjernobyl. Zij verrichten metingen naar de stralingsniveaus en controleren de aanwezigheid van nucleair materiaal. Ook zorgen ze ervoor dat het monitoringsysteem weer werkt. Hiermee houdt IAEA op afstand nucleair materiaal in de gaten, om te voorkomen dat het in verkeerde handen valt (safeguards). Tot slot heeft IAEA apparatuur geleverd die het personeel van Tsjernobyl helpt bij het handhaven van de nucleaire veiligheid en beveiliging.

       Uit de metingen naar de hoeveelheid straling in het gebied rond Tsjernobyl, blijkt dat de waardes weer normaal zijn. Dat wil zeggen dat ze op hetzelfde niveau zijn als voor de verovering van het gebied door de Russen.

       Wel heeft IAEA zorgen geuit over de veiligheid van de andere kerncentrales in Oekraïne. Zo doet IAEA onderzoek naar beelden van een raket die over de kerncentrale Zuid-Oekraïne zou zijn gevlogen.

   46. 20 aprilWeer contact tussen SNRIU en Tsjernobyl

       Oekraïne heeft het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) op 20 april 2022 geïnformeerd dat de telefoonverbinding tussen de nationale toezichthouder State Nuclear Regulatory Inspectorate of Ukraine (SNRIU) in Kyiv en de Tsjernobyl-site is hersteld. Sinds 10 maart was het contact verloren vanwege de aanwezigheid van de Russische troepen. Het herstel van de telefonische communicatie tussen de SNRIU en de Tsjernobyl-site is een belangrijke stap in het proces om weer toezicht te kunnen houden op de verschillende faciliteiten voor het beheer van radioactief afval van deze site.

       De Russische troepen veroverden de Tsjernobyl-site aan het begin van de oorlog op 24 februari. Ze hielden het 5 weken bezet, tot ze zich op 31 maart terugtrokken.

   47. 25 maartBeschietingen vlak bij Tsjernobyl

       Oekraïne heeft op 24 maart aan het Internationale Atoomenergie Agentschap (IAEA) laten weten dat Russische troepen Oekraïense controleposten beschieten in de stad Slavutych, vlakbij Tsjernobyl. Slavutych bevindt zich buiten de zogenoemde ‘ Chernobyl Exclusion Zone’ die na het ongeval in 1986 rond de kerncentrale is opgericht. In deze stad wonen veel mensen die in de nabijgelegen kerncentrale van Tsjernobyl werken.

       Door de beschietingen komt de verdere roulatie van personeel opnieuw in gevaar. Dit was vanaf 21 maart voor het eerst sinds vier weken weer mogelijk, om het vermoeide personeel af te lossen. De IAEA houdt de situatie nauwlettend in de gaten. Het is namelijk van belang voor de nucleaire veiligheid dat medewerkers van een nucleaire installatie in staat moeten zijn om te rusten en in regelmatige ploegendiensten te werken.

       In de buurt van de kerncentrale van Tsjernobyl zijn daarnaast een aantal bosbranden ontstaan. Het is niet duidelijk of er een relatie is tussen de branden en de Russische bezetting van het gebied. Door de bosbranden zijn lichte verhogingen van de hoeveelheid radioactief cesium in de lucht gemeten. Dit is gemeten in de hoofdstad Kiev en op twee locaties ten westen van Tsjernobyl. De stof cesium is in en rond de ‘exclusion zone’ op de grond in de bossen aanwezig als gevolg van het vrijkomen bij het ongeval in 1986.

       De nucleaire toezichthouder van Oekraïne heeft de IAEA bericht dat ze verwacht dat de bosbranden vanuit het oogpunt van stralingsblootstelling geen gevaar opleveren voor de gezondheid. Deze bosbranden, die regelmatig jaarlijks voorkomen, worden door Oekraïense brandweerlieden geblust. In april 2020 is naar aanleiding van de toen ook aanwezige bosbranden een analyse door het RIVM uitgevoerd van de mogelijke gevolgen. Lees meer hierover op de website van het RIVM.

   48. 16 tot en met 22 maartIAEA geeft updates over situatie

       IAEA brengt statements 23 tot en met 29 uit, met onder meer informatie over de situatie van de werknemers van de kerncentrale in Tsjernobyl:

       • IAEA-update 29
       • IAEA-update 28
       • IAEA-update 27
       • IAEA-update 26
       • IAEA-update 25
       • IAEA-update 24
       • IAEA-update 23

   49. 15 maartIAEA update nucleaire installaties

       Het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) deelde dinsdagavond 15 maart een nieuwe update over de situatie in Oekraïne. In de update gaat de IAEA onder andere in op de situatie bij Tsjernobyl, Karhkiv (Charkov) en de andere nucleaire sites met kernreactoren in Oekraïne.

       Sinds maandagmiddag 14 maart 2022 16:45 uur levert de herstelde lijn weer stroom aan de Tsjernobyl-site en zijn de nood-dieselgeneratoren uitgeschakeld. Sinds 24 februari 2022 is de site in handen van Russische troepen en was de stroomtoevoer beschadigd. De 211 technische medewerkers van de site zijn door de bezetting niet afgelost en moeten sindsdien werken onder enorme stress zonder de nodige rust. Directeur-Generaal Grossi van de IAEA benadrukt de urgentie van de veiligheid en beveiliging van de nucleaire faciliteiten in Oekraïne.

       De nucleaire onderzoeksfaciliteit in de noordoostelijke stad Charkov wordt gebruikt voor onderzoek, ontwikkeling en radio-isotopenproductie voor medische en industriële toepassingen. Door beschietingen van het Russische leger heeft het personeel tijdelijk de faciliteit moeten verlaten en is de faciliteit beschadigd geraakt. De IAEA oordeelt dat de gemelde schade geen radiologische gevolgen heeft gehad aangezien er relatief weinig radioactief materiaal aanwezig is en de nucleaire onderzoeksfaciliteit niet in bedrijf was.

       De kerncentrale in Zaporizja wordt sinds 4 maart 2022 door de Russische troepen bezet. Afgelopen maandag waren er meldingen over munitie-explosies in de buurt van de kerncentrale van Zaporizja. Na de gevechten rond de kerncentrale op 4 maart is niet-ontplofte munitie achtergebleven. Het Russische leger voert werkzaamheden uit om de niet-ontplofte munitie op te sporen en te verwijderen. De Oekraïense autoriteit bevestigt dat de explosies van maandag een gevolg waren van de opruimwerkzaamheden en geen gevolgen voor de kerncentrale hadden.

       Oekraïne heeft 4 locaties (kerncentrales) met in totaal 15 kernreactoren. Bij deze 4 kerncentrales zijn 8 van de in totaal 15 kernreactoren operationeel gebleven sinds de oorlog, waaronder 2 bij Zaporizja, 3 bij Rivne, 1 bij Chmelnytskyy en 2 bij de kerncentrale South Ukraine. De stralingsniveaus op alle sites liggen in het normale bereik.

       Meer weten? Lees IAEA-update 22.

   50. 14 maartStroomtoevoer Tsjernobyl hersteld

       De IAEA heeft maandagavond 14 maart een nieuwe update gedeeld over de situatie in Oekraïne. In de update gaat de IAEA onder andere in op de situatie in Tsjernobyl en Zaporizja.

       Maandagochtend zei de Oekraïense netbeheerder Ukrenergo dat de stroomtoevoer was beschadigd door Russische troepen. De Oekraïense autoriteiten hebben richting de IAEA aangegeven dat de stroomtoevoer bij Tsjernobyl weer is hersteld.

       Maandag waren er ook meldingen over munitie-explosies in de buurt van de kerncentrale in Zaporizja. De IAEA is bezig om informatie van de Oekraïense autoriteiten te krijgen over de situatie. De IAEA benadrukt in haar update dat de stralingsniveaus op alle nucleaire plants in Oekraïne binnen het normale niveau zijn.

       Bekijk IAEA-update 21 voor meer informatie.

   51. 11 maartGeen verhoogde stralingsniveaus bij kerncentrales Oekraïne

       Er zijn geen signalen van verhoogde stralingsniveaus in de omgeving van de kerncentrales in de Oekraïne. Dat heeft de Oekraïense toezichthouder laten weten aan het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA).

       De Western European Nuclear Regulators Association (WENRA) bracht op 11 maart een statement uit over de gevolgen van de situatie bij Tsjernobyl op 9 maart. Op 9 maart informeerde de Oekraïense nucleaire toezichthouder (SNRIU) de WENRA dat door gevechten in de buurt van Tsjernobyl de stroomvoorziening op de Tsjernobyl-site was gestopt. De WENRA heeft gekeken wat de risico’s waren als zowel de stroomvoorziening en de nood-dieselgeneratoren niet zouden werken.

       De conclusie van de WENRA is, in lijn met de conclusie van het IAEA, dat een verlies van stroomvoorziening niet leidt tot serieuze veiligheidsconsequenties buiten de faciliteiten. De mogelijke gevolgen voor de omgeving beperken zich tot een plaatselijke verhoging van de radioactieve besmetting van het terrein in de directe omgeving van de in 1986 beschadigde reactor en de opslagfaciliteiten voor verbruikte splijtstof en ander radioactief afval.

       De WENRA benadrukt dat de aandacht moet gaan naar het oplossen van problemen om voor de korte en de lange termijn de veiligheid voor de omgeving en werknemers te garanderen: het herstellen van het automatische stralingsmeetnet, het weer van stroom voorzien van de ventilatiesystemen in de faciliteiten (belangrijk voor de gezondheid van het personeel) en het verbeteren van de werkomstandigheden van het personeel.

       Eerder heeft het IAEA zorgen uitgesproken over de moeilijke en stressvolle omstandigheden waarin medewerkers in de Chernobyl Exclusion Zone moeten werken. Sinds 24 februari 2022 is dezelfde ploeg medewerkers aan het werk. Het IAEA benadrukt dat medewerkers van een nucleaire installatie in staat moeten zijn om te rusten en in regelmatige ploegendiensten te werken. Dit is van belang is voor de nucleaire veiligheid van de installatie. Zie ook IAEA-update 17.

       Ook de ENSREG, het netwerk van Europese regulators waar de ANVS lid van is, heeft het belang van de veiligheid van medewerkers benadrukt.

       Het IAEA volgt de ontwikkelingen in de Oekraïne op de voet, in lijn met haar internationale mandaat. Het Agentschap staat in contact met de State Nuclear Regulatory Inspectorate of Ukraine (SNRIU). De Director General van het IAEA heeft aangekondigd dat hij naar Oekraïne wil reizen om afspraken te maken over de nucleaire veiligheid.

       De ANVS ziet toe op de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in Nederland. Het RIVM monitort radiologische metingen in Nederland en Europa en informeert de ANVS. Een ongeval in een kerncentrale in Oekraïne kan niet leiden tot stralingsniveaus in Nederland waarbij directe maatregelen als evacueren, schuilen of het slikken van jodiumtabletten nodig zijn. De afstand van Nederland tot Oekraïne is zodanig groot dat dit niet nodig is. We blijven de ontwikkelingen volgen en onderhouden nauw contact met het IAEA.

   52. 10 maartPersconferentie IAEA

       IAEA Director General Rafael Mariano Grossi gaf op 10 maart een persconferentie met een update over de situatie in Oekraïne. Kijk deze persconferentie terug.

   53. 9 maartStroomvoorziening Tsjernobyl werkt niet

       Oekraïne heeft op woensdag 9 maart aan het Internationaal Atoomagentschap gemeld dat de stroomvoorziening bij Tsjernobyl niet werkt. Het IAEA heeft laten weten dat dit geen gevolgen heeft voor de veiligheid.

       Bij Tsjernobyl is er geen werkende kerncentrale die koeling nodig heeft. Het radioactief afval wordt gekoeld, omdat het is opgeslagen in een groot waterbassin. Daar is geen elektrische stroomvoorziening bij nodig, zo meldt het IAEA in IAEA-update 16.

   54. 7 maartGeen verhoogde stralingsniveaus in Charkov

       Oekraïne heeft op 7 maart 2022 aan het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) gemeld dat een onderzoeksinstituut in de stad Karhkiv (Charkov) door beschietingen beschadigd zou zijn. Er werden isotopen voor medische en industriële toepassingen geproduceerd. Op dat moment lag de productie stil.
        
       De Oekraïense toezichthouder heeft aan het IAEA gemeld dat er geen verhoogde stralingsniveaus zijn op locatie. Het IAEA bevestigt dat de schade aan het gebouw geen radiologische gevolgen kan hebben.

       Op 7 maart gaf  IAEA Director General Rafael Mariano Grossi ook een persconferentie met een update over de situatie in Oekraïne. Kijk deze persconferentie terug.

       Grossi gaf aan dat er in Oekraïne geen sprake is van verhoogde stralingsniveaus. Hij uitte zijn zorgen over de situatie voor medewerkers van de kerncentrale Zaporizja. Oekraïne heeft gemeld dat medewerkers van de centrale werken onder leiding van een Russische commandant. De Director General van het IAEA heeft aangekondigd dat hij naar Oekraïne wil reizen om afspraken te maken over de nucleaire veiligheid.

       Bekijk  IAEA-update 14 voor meer informatie.

   55. 4 maartBrand bij kerncentrale Zaporizja

       De Oekraïense nucleaire regulator (SNRIU) heeft bericht dat in de nacht van 3 op 4 maart bij gevechten in de Oekraïne brand is uitgebroken op de site bij kerncentrale Zaporizja. De hulpdiensten konden de brand blussen. Er is geen verandering gemeld in het stralingsniveau ter hoogte van de centrale.

       We begrijpen dat sommige mensen zich zorgen maken bij het horen van de berichten over schoten en brand bij een kerncentrale. Daarom vinden we het belangrijk hierover het volgende aan te geven: er zijn geen directe maatregelen nodig.

       We willen benadrukken dat een ongeval in een kerncentrale in Oekraïne niet kan leiden tot stralingsniveaus in Nederland waarbij directe maatregelen als evacueren, schuilen of het slikken van jodiumtabletten nodig zijn. De afstand van Nederland tot Oekraïne is zodanig groot dat dit niet nodig is.

       Bij het kernongeval in Tsjernobyl (noorden van Oekraïne) in 1986, wat een zeer ernstig ongevalsscenario was met een ouder en onveiliger type kerncentrale dan die in Zaporizja, is het stralingsniveau in Nederland zeer licht verhoogd geweest. Dit kwam toen neer op een dosis die overeenkomt met de natuurlijke dosis die mensen in Nederland in 1 á 2 weken uit de lucht en bodem, woningen en voedsel sowieso al ontvangen. Destijds was er dan ook geen reden in West-Europa om mensen te evacueren.

       De ANVS staat continu in contact met het IAEA (Internationaal Atoomenergie Agentschap) om de situatie te volgen. De Oekraïense regulator informeert voortdurend het IAEA.

       Het IAEA geeft updates via de IAEA-website en het Twitter-kanaal van @IAEAorg. 

       Om 10.30 uur gaf het IAEA een persconferentie. Bekijk de persconferentie op YouTube.

   56. 28 februariVerhoogde stralingsniveaus bij Tsjernobyl

       Er zijn berichten over verhoogde stralingsniveaus die zijn gemeten in de afgesloten zone van Tsjernobyl, zo’n 30 kilometer rondom de in 1986 beschadigde reactor. Dergelijke verhoogde waarden in Tsjernobyl hebben geen effect op Nederland. Het is een lokale situatie en de genoemde waarden zijn laag. 

       De zone rondom de reactor is beperkt toegankelijk voor publiek om mensen te beschermen tegen hoge stralingsniveaus. Er zijn verder geen signalen dat er beschadigingen aan installaties in het gebied zijn. De mogelijk verhoogde niveaus die de Oekraïense toezichthouder heeft doorgegeven aan het IAEA zijn laag. Een dergelijke verhoging vormt geen gevaar voor publiek, zo meldde het IAEA op 25 februari.

       De Oekraïense toezichthouder heeft aan het IAEA laten weten dat verhoogde stralingsniveaus mogelijk veroorzaakt zouden kunnen worden door zware militaire voertuigen die over verontreinigde grond rijden en grond losmaken.

       Radiologische metingen in Nederland en Europa worden gemonitord door het RIVM en informeert de ANVS. Experts van het RIVM geven aan dat vanwege de situatie in Oekraïne gegevens niet onafhankelijk te controleren zijn.

   57. 24 februariIAEA: vermijd acties bij nucleaire installaties

       Het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) heeft donderdagavond 24 februari een verklaring uitgebracht naar aanleiding van de situatie in Oekraïne. Directeur-generaal Rafael Mariano Grossi heeft opgeroepen om elke actie te vermijden die de nucleaire installaties van Oekraïne in gevaar kunnen brengen.

       In de verklaring van het IAEA laat het agentschap weten in contact te zijn met de Oekraïense toezichthouder. Deze heeft het IAEA op donderdag 24 februari 2022 aan het Agentschap gemeld dat de nucleaire installaties in Oekraïne normaal in bedrijf zijn en de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in en rond de installaties in orde is.